Πινακας 2. Παραγωγή ατσικων στερων αποβλήτων σε κιλά ανά κατοικο, ανα έτος, στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Πίνακας 3. Παραδείγματα μοντέλων διαχείρισης στερεών αποβλήτων σε χώρες της Ευρώπης

3. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΣΤΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ

     Ένα από τα πιο σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα της περιοχής των Ιωαννίνων σήμερα είναι η διαχείριση των στερεών αποβλήτων. Η Χωματερή της Δουρούτης που λειτουργεί στο όρια μεταξύ των Δήμων Ιωαννιτών και της Πανεπιστημιούπολης Ιωαννίνων δέχεται σχεδόν το σύνολο των στερεών απορριμμάτων του λεκανοπεδίου Ιωαννίνων και η λειτουργία της έχει προκαλέσει και συνεχίζει να προκαλεί σοβαρή υποβάθμιση του περιβάλλοντος της περιοχής με σοβαρούς κινδύνους για τη δημόσια υγεία.

     Μέχρι σήμερα οι απαιτούμενοι όροι υγειονομικής ταφής δεν μπορούν να τηρηθούν πλήρως αφού τα απορρίμματα καλύπτονται ανεπαρκώς από ακατάλληλο υλικό ή από σκουπίδια παρελθόντων ετών και η παράνομη απόρριψη των ζωικών και κτηνοτροφικών αποβλήτων στη συνεχίζει να επιδεινώνει την ήδη απαράδεκτη κατάσταση.

     Τα προβλήματα αυτά έχουν πλήρως καταγραφεί και αναδειχθεί επιστημονικά. Η χωματερή της Δουρούτης αποτελεί μεταβατική λύση τρέχουσας ανάγκης που απαιτεί έναρξη έργων αποκατάστασης του υποβαθμισμένου περιβάλλοντος με συνεχή παρακολούθηση.

      Η μετά από επίπονη και χρονοβόρα διαδικασία επιλογής του κατάλληλου χώρου η επιλογή κατασκευής στο Νομό Ιωαννίνων ΧΥΤΑ και όχι ΧΥΤΥ (Χώρου Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων) ουσιαστικά είναι παρωχημένη τεχνολογικά και περιβαλλοντικά ξεπερασμένη. Όλες οι σύγχρονες υποδομές των πόλεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης εδώ και χρόνια έχουν στραφεί σε συστήματα ανακύκλωσης, επεξεργασίας και ενεργειακής αξιοποίησης των σκουπιδιών τους. Τα οφέλη είναι οικονομικά και περιβαλλοντικά. Η εναπόθεση των τελικών αδρανοποιημένων υπολειμμάτων είναι ασφαλέστερη και η μείωση του τελικού όγκου αυτών επιτρέπει την μακροβιότερη χρήση των θέσεων ταφής..

     Έτσι ενώ μέχρι σήμερα έχει αναλωθεί πολύτιμος χρόνος και πρόκειται να επενδυθούν τεράστια ποσά από Ευρωπαϊκούς αλλά και Εθνικούς πόρους σε μια λύση τεχνολογικά και περιβαλλοντικά παρωχημένη, θα ήταν πολιτικά πιο ορθό με πρωτοβουλία του Δήμου Ιωαννιτών να ενταχθεί στο «Σχέδιο Βιώσιμης και Αστικής Ανάπτυξης Ιωαννίνων και Περιαστικής Περιοχής» μελέτη της οργάνωσης και λειτουργίας Ολοκληρωμένων Υποδομών Συστήματος διαλογής και ανακύκλωσης των υλικών είναι μια προϋπόθεση για ανάκτηση χρήσιμων υλικών και μείωση του όγκου αυτών με σαφή οικονομικά και περιβαλλοντικά αποτελέσματα έτσι ώστε αυτόματα ο ΧΥΤΑ να μετατραπεί σε βάθος χρόνου (4-5 χρόνια) σε ΧΥΤΥ. Ο συνδυασμός της πυρόλυσης και καύσης των οργανικού περιεχομένου των υλικών για την εξοικονόμηση ενέργειας, όπως γίνεται σήμερα ή είναι σε εξελίσσει σε μια σειρά πόλεις της Ευρώπης, είναι η σύγχρονη τάση. Για πολλές σύγχρονες πόλεις σήμερα τα σκουπίδια αποτελούν απαραίτητη και χρήσιμη ενεργειακή πηγή καθώς και κομποστοποιημένης βιομάζας.

     Ο Δήμος Ιωαννιτών, μεγαλύτερος δήμος της περιοχής και ο σημαντικότερος παραγωγός στερών αποβλήτων (περίπου 70%) στο Νομό Ιωαννίνων μπορεί να αναλάβει την πρωτοβουλία και να συμβάλει στην υλοποίηση του έργου που θα στηρίζεται την διαλογή-ανακύκλωση και ενεργειακή επεξεργασίας των απορριμμάτων. Ταυτόχρονα όμως θα πρέπει να λυθούν και τρία συναφή και σοβαρά προβλήματα:

α) η χωροθέτηση και κατασκευή μονάδας για την διαχείριση τοξικών αποβλήτων,

β) η επίλυση του μείζονος προβλήματος της διαχείρισης των ζωικών και κτηνοτροφικών αποβλήτων και

γ) η τήρηση του κανονισμού λειτουργίας της «Χωματερής» Δουρούτης για όσο χρονικό διάστημα απαιτεί η ολοκλήρωση ενός πλήρους συστήματος επεξεργασίας απορριμμάτων στην περιοχή.

     Όλα τα παραπάνω προϋποθέτουν την συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων μερών και ιδιαίτερα της τοπικής αυτοδιοίκησης (ΤΕΔΕΚ), αφού αυτή αφορά πρωτίστως το θέμα, ώστε οι προτεινόμενες λύσεις να είναι αποδεκτές από όλους ή τους περισσότερους. Άλλως κινδυνεύουμε να σπαταλούμε σημαντικούς οικονομικούς πόρους σε μη αξιόπιστες λύσεις περιβαλλοντικά, παρωχημένες τεχνολογικά και μη αποδεκτές κοινωνικά.

     Αξίζει να σημειωθεί ότι ήδη ο Δήμος Αθηναίων και οι Δήμοι της Αττικής με λειτουργούσες χωματερές στα όρια τους, υιοθέτησαν τη θέση ότι «τα προβλήματα των σκουπιδιών δεν πρόκειται να λυθούν με την δημιουργία νέων ΧΥΤΑ αλλά απαιτείται νέα τεχνολογία». Ειδικά για την Αττική εκτιμάται ότι η επεξεργασία των απορριμμάτων και η κατασκευή ΧΥΤΥ είναι κατά πολύ οικονομικότερη έναντι της κατασκευής και λειτουργίας νέων ΧΥΤΑ, ο χρόνος υλοποίησης τέτοιων έργων είναι 4 χρόνια και η λειτουργία τους μακροβιότερη.

4. ΟΙ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

     Στην Ελλάδα μέχρι το 2001 δεν υπήρχε το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο και απουσίαζε μια ολοκληρωμένη πολιτική που να ακολουθείται με συνέπεια και να εφαρμόζει τις προτεραιότητες της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, σύμφωνα με την οποία οι πρακτικές διαχείρισης οφείλουν να ιεραρχούνται κατά προτεραιότητα (από Βέλτιστο προς Χείριστο):

• Πρόληψη
• Επαναχρησιμοποίηση
• Ανακύκλωση υλικών
• Ανάκτηση ενέργειας
• Καύση χωρίς ανάκτηση ενέργειας ή υγειονομική ταφή υπολειμμάτων

     Το 1995 ξεκίνησε η προετοιμασία ολοκληρωμένου θεσμικού πλαισίου και, έστω και με καθυστέρηση, η Ελλάδα διαθέτει πλέον ένα από τα πιο σύγχρονα σε ευρωπαϊκό επίπεδο νομοθετικό πλαίσιο. Σε αυτό συνέβαλε το γεγονός ότι η πολιτική και το θεσμικό πλαίσιο δεν ήταν απλώς μια διαδικασία που διεκπεραιώθηκε από τις υπηρεσίες του ΥΠΕΧΩΔΕ αλλά ακολουθήθηκε μια καινοτόμος συμμετοχική διαδικασία διαβούλευσης στην οποία έλαβαν μέρος υπουργεία, εκπρόσωποι της αυτοδιοίκησης και της βιομηχανίας αλλά και περιβαλλοντικές οργανώσεις.

     Η νομοθεσία αυτή περιλαμβάνει για πρώτη φορά σε επίπεδο ελληνικής νομοθεσίας όχι μόνο ποιοτικούς αλλά και ποσοτικούς στόχους ανακύκλωσης και ανάκτησης, χρονοδιαγράμματα, μηχανισμούς και εργαλεία εφαρμογής και παρακολούθησης. Ο νόμος 2939/2001 με θέμα «Συσκευασίες και εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων προϊόντων - Ίδρυση Εθνικού Οργανισμού Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και άλλων προϊόντων (ΕΟΕΔΣΑΠ) και άλλες διατάξεις» καλύπτει όλες τις συσκευασίες που διατίθενται στην αγορά και όλα τα απόβλητα συσκευασιών, καθώς και «άλλα προϊόντα», όπως ελαστικά, ορυκτέλαια, συσσωρευτές, ηλεκτρικές στήλες (Η.Σ), απόβλητα από οικοδομές και κατεδαφίσεις, ηλεκτρονικά και ηλεκτρικά απόβλητα και οχήματα κα. Σε εφαρμογή του νόμου και των σχετικών Προεδρικών Διαταγμάτων, που δημοσιεύθηκαν τον Μάρτιο 2004, (δημιουργήθηκαν και εγκρίθηκε (2004) η λειτουργία συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης από τους υπόχρεους παραγωγούς και εισαγωγείς (διαχειριστές). Οι ειδικότεροι στόχοι, όροι και προϋποθέσεις καθώς και κάθε αναγκαία λεπτομέρεια για την εναλλακτική διαχείριση έχουν καθορισθεί από τα σχετικά Προεδρικά Διατάγματα που έχουν εκδοθεί.

     Το θεσμικό πλαίσιο θα πρέπει να ολοκληρωθεί με μια σειρά επιπλέον Προεδρικών Διαταγμάτων, των οποίων, όμως, η υπογραφή καθυστερεί εδώ και δύο χρόνια - αν και η επεξεργασία τους έχει ολοκληρωθεί - σχετικά με την «εναλλακτική διαχείριση Αποβλήτων οικοδομών, εκσκαφών και κατεδαφίσεων» ή τη δημιουργία «Εθνικού Οργανισμού Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων», ενώ εκκρεμούν τα σχετικά με το έντυπο υλικό, τα έπιπλα, τα απόβλητα γεωργικών δραστηριοτήτων (συσκευασίες αγροχημικών, πλαστικών θερμοκηπίων κα) και αυτά της επεξεργασίας φωτογραφιών. 

     Με βάση τον νόμο 2939 και τα Π.Δ που τον συνοδεύουν, την Κοινή Υπουργική Απόφαση 29407/ 3508/16-12-02 «μέτρα και όροι για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων» που ενσωματώνει μεταξύ άλλων στο εθνικό δίκαιο την Οδηγία 31/99 «για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων» καθώς και τις δεσμεύσεις από το Ταμείο Συνοχής (Οκτώβριος 2002) η ανάκτηση, επαναχρησιμοποίηση κι ανακύκλωση των  στερεών αποβλήτων (συμπεριλαμβανομένων και των οργανικών αποβλήτων -αποφάγια, κλαδέματα κα) γίνεται υποχρεωτική και επιτρέπεται να καταλήγουν προς τελική διάθεση μόνο υπολείμματα αποβλήτων μας. Εξάλλου οι χώροι ανεξέλεγκτης διάθεσης (ΧΑΔΑ) πρέπει να εκλείψουν μέχρι το 2008, διαφορετικά επικρέμονται πολύ σοβαρά πρόστιμα από την ΕΕ. Κατανοεί, λοιπόν, κανείς ότι είναι λάθος να συνεχίζουν οι φορείς να επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τους κυρίως στην κατασκευή ΧΥΤΑ ή να συζητιέται θέμα καύσης, αντί να επικεντρώνεται η προσπάθεια σε ολόκληρη την ιεραρχία μεθόδων με τη σωστή σειρά, δηλαδή πρόληψη, μετά επαναχρησιμοποίηση κι ανακύκλωση, συμπεριλαμβανομένης της κομποστοποίησης οργανικών και γενικότερα της αξιοποίησης των οργανικών αποβλήτων και μόνο στο τέλος επιλογή μεθόδων τελικής διάθεσης των υπολειμμάτων.

5. ΟΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΙ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΙΚΟΙ / ΠΟΣΟΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ

Οι στρατηγικοί στόχοι του νόμου και των σχετικών Π.Δ. είναι:

1.   H μείωση του όγκου και της επικινδυνότητας των παραγόμενων αποβλήτων καθώς και ο περιορισμός των βλαπτικών συνεπειών τους στο περιβάλλον και την υγεία.

2.   H μείωση της τελικής διάθεσης των συσκευασιών και «άλλων προϊόντων» με την ενθάρρυνση κατά προτεραιότητα 1) συστημάτων επαναχρησιμοποίησης κατά τρόπο αβλαβή για το περιβάλλον καθώς κι ανάκτησης υλικών κι ανακύκλωσής τους, ώστε να μειωθεί η κατανάλωση ενέργειας και πρωτογενών πρώτων υλών, και 2) ανάκτησης ενέργειας ως αποτελεσματικό μέσο αξιοποίησής τους.

3.   Καθορισμός ποσοτικών στόχων για την ανακύκλωση και τις άλλες εργασίες αξιοποίησης των αποβλήτων σε συγκεκριμένα χρονικά όρια.

4.   Σχεδιασμός και καθιέρωση ατομικών ή συλλογικών συστημάτων επιστροφής, συλλογής και αξιοποίησης με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων μερών στη βάση της «ευθύνης του παραγωγού / διακινητή για όλο τον κύκλο ζωής των προϊόντων». Ουσιαστικά μέχρι το τέλος του 2006 προβλέπεται ότι τα διάφορα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης θα πρέπει να συλλέγουν χωριστά και θα διασφαλίζουν την αξιοποίηση και ανακύκλωση ενός σημαντικού ποσοστού των αποβλήτων που καταλήγουν σήμερα σε ανεξέλεγκτους ή και σε οργανωμένους χώρους ταφής, ακολουθώντας περιβαλλοντικές προδιαγραφές, αλλά και συμβάλλοντας στην σύγκλιση της χώρας μας με το ευρωπαϊκό περιβαλλοντικό κεκτημένο.

5.      Διαχωρισμός των αποβλήτων στην πηγή, ώστε να επιτυγχάνεται υψηλό επίπεδο ανακύκλωσης και ανάκτησης υλικών.

6.      Πληροφόρηση, ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών.

7.     Πρόβλεψη μέτρων και όρων (άδειες, πιστοποιητικά κα) για τη συνεργασία όσων προβαίνουν σε διαχείριση    συσκευασιών   και άλλων προϊόντων στα πλαίσια της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει».

Για πρώτη φορά η νομοθεσία στη χώρα μας θέτει συγκεκριμένους ποσοτικούς στόχους που πρέπει να επιτευχθούν σε συγκεκριμένο χρόνο. Για παράδειγμα:

·    Στους Χώρους Υγειονομικής Ταφής μη επικινδύνων αποβλήτων θα καταλήγουν υπολείμματα και όχι ανεπεξέργαστα απόβλητα, ενώ τίθενται ποσοτικοί στόχοι και χρονοδιάγραμμα για να μειωθούν τα οργανικά (αποφάγια και κλαδέματα) απόβλητα κατά 25%, 50% και 65% αντίστοιχα μέχρι το 2008, το 2011 και το 2015 .

·    Ανάκτηση -αξιοποίηση των αποβλήτων συσκευασίας σε ποσοστό 50-65% κατά βάρος μέχρι το 2006, ώστε να ανακυκλώνεται τουλάχιστον το 25-45% του βάρους του συνόλου των υλικών συσκευασίας και τουλάχιστον το 15% του βάρους κάθε υλικού συσκευασίας, ενώ οι στόχοι ανάκτησης κι ανακύκλωσης γίνονται πιο φιλόδοξοι στη συνέχεια (50-88%, με ανακύκλωση για πολλά υλικά στο 60% τουλάχιστον).

·    Συλλογή κατά 70% τουλάχιστον των χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων και αναγέννηση του 80% εξ αυτών έως το 2006

·    Μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2006 πρέπει να συλλέγεται τουλάχιστον το 30% (και να ανακυκλώνεται το 80% κατά βάρος των υλικών που εμπεριέχονται) όλων των χρησιμοποιημένων ηλεκτρικών στηλών (μπαταριών) και τουλάχιστον το 70% (και να ανακυκλώνεται το 95% κατά βάρος των υλικών που εμπεριέχονται) όλων των χρησιμοποιημένων συσσωρευτών της βιομηχανίας και των οχημάτων.

·    Μέχρι 1/1/2008, πρέπει να αξιοποιείται κατ' ελάχιστο το 30 % κ. β., μέχρι 1/1/2011 κατ' ελάχιστο το 50 % κ.β., μέχρι 1/1/2015 τουλάχιστον το 80 % κ. β. των παραγομένων αποβλήτων από κατασκευές, κατεδαφίσεις και εκσκαφές, από το οποίο να ανακυκλώνεται τουλάχιστον 50%.

·    Απαγορεύεται η υγειονομική ταφή ολόκληρων και τεμαχισμένων ελαστικών από τον Ιούλιο του 2003 και τον Ιούλιο 2006 αντίστοιχα. Το αργότερο έως 31 Ιουλίου 2006, η αξιοποίηση των μεταχειρισμένων αποβλήτων ελαστικών οχημάτων θα πρέπει να είναι τουλάχιστον στο 65 % των αποσυρόμενων ελαστικών ( η ανακύκλωση θα πρέπει να φθάνει τουλάχιστον στο 10 %).

·    Το αργότερο έως 1/1/2006, για όλα τα Οχήματα μετά το τέλος Κύκλου Ζωής τους, η επαναχρησιμοποίηση και αξιοποίηση φτάνει τουλάχιστον στο 85 % κατά μέσο βάρος ανά όχημα και ανά έτος, και η επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωσή τους αυξάνεται τουλάχιστον στο 80 % κατά μέσο βάρος ανά όχημα και ανά έτος.

·    Μείωση και εξάλειψη των επικίνδυνων ουσιών που περιέχονται σε απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού κατά το στάδιο του σχεδιασμού και της κατασκευής τους (μόλυβδο, υδράργυρο, κάδμιο, εξασθενές χρώμιο, πολυβρωμοδιφαινύλια (PBB) ή πολυβρωμοδιφαινυλαιθέρα (PBDE). Ενθάρρυνση νέου σχεδιασμού συσκευών, ώστε να διευκολύνεται η επαναχρησιμοποίηση κι ανακύκλωσή τους.

·    Ανάκτηση τουλάχιστον 4 κιλών Αποβλήτων Ηλεκτρικών Ηλεκτρονικών Συσκευών κατά άτομο το χρόνο από το 2006. Η αξιοποίηση - επαναχρησιμοποίηση κι ανακύκλωσή τους πρέπει να γίνεται μέσα από πιστοποιημένες κι αδειοδοτημένες διαδικασίες με την εφαρμογή περιβαλλοντικών και τεχνικών προδιαγραφών.

6. ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ

     Η διάθεση των αστικών απορριμμάτων είναι ένα από τα οξυμένα προβλήματα των πόλεων τόσο στις προηγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες. Η μη ελεγχόμενη εναπόθεση των απορριμμάτων σε ελεύθερους χώρους (χαράδρες, εγκαταλειμμένοι χώροι) χωρίς καμία επεξεργασία δημιουργεί σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα όπως αναλύθηκε εκτενώς παραπάνω στο κεφάλαιο 1 του παρόντος. παρακάτω δίνεται μια συνοπτική περιγραφή των μεθοδολογιών που έχουν αναπτυχθεί και εφαρμόζονται σήμερα μαζί με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα σε περιβαλλοντικό όφελος οικονομικό κόστος και παράπλευρες επιπτώσεις.

6.1. Υγειονομική ταφή στερών αποβλήτων – Υπολειμμάτων

     Με την ελεγχόμενη εναπόθεση των στερεών αποβλήτων (υγειονομική ταφή) τα απορρίμματα, αφού συμπιεστούν, εναποτίθενται σε οριζόντια στρώματα, πάχους μέχρι 2 m. Τα στρώματα αυτά διαχωρίζονται και στεγανοποιούνται μεταξύ τους με ένα στρώμα, πάχους 30 cm περίπου, το οποίο αποτελείται από διάφορα υλικά, όπως μπάζα, τέφρα, χώμα κ.ά. Το  υπόστρωμα και η άκρη του χώρου εναπόθεσης πρέπει να προστατεύονται με στρώμα πηλού πάχους 30 cm. Για τη στεγανοποίηση χρησιμοποιούνται επίσης πλαστικά φύλλα. Τα διαχωριστικά αυτά στρώματα εμποδίζουν τις πυρκαγιές των σκουπιδιών και συγκρατούν το μεγαλύτερο μέρος του νερού των βροχοπτώσεων.

     Στον πίνακα 4 δίνονται οι κυριότερες φυσικές χημικές και βιοχημικές διεργασίες που λαμβάνουν χώρα στους χώρους υγειονομικής ταφής

Πίνακας 4: Διεργασίες κατά την Υγειονομική ταφή.

     Τα νερά έκπλυσης των χώρων ελεγχόμενης εναπόθεσης πρέπει να συγκεντρώνονται και να κατεργάζονται σε εγκαταστάσεις καθαρισμού, επειδή περιέχουν υψηλές συγκεντρώσεις οργανικών και ανόργανων τοξικών ενώσεων.

     Όταν γεμίσει ο χώρος εναπόθεσης των απορριμμάτων, καλύπτεται με στρώμα πηλού και χώμα. Τελικά, η περιοχή γίνεται κατάλληλη για δεντροφύτευση ή επανακαλλιέργεια.

     Στους χώρους της ελεγχόμενης εναπόθεσης πρέπει να υπάρχουν εγκαταστάσεις για τη συλλογή και αξιοποίηση των αερίων που εκλύονται (CH₄, CO, CO₂, H₂S κ.ά.) και τα οποία δημιουργούν δυσοσμίες (6).

     Η υγειονομική ταφή πρέπει να μην αντιμετωπίζεται σαν εύκολη, απλή και οικονομικά συμφέρουσα λύση, αλλά σαν ρεαλιστική προσέγγιση, μια αναπόφευκτη επέμβαση στο περιβάλλον που στοχεύει να αντιμετωπίσει θετικά το πρόβλημα της διάθεσης των απορριμμάτων.

Συγκριτικά με τις άλλες μεθόδους διάθεσης, η υγειονομική ταφή παρουσιάζει τα εξής πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα (9):

1.      Πλεονεκτήματα:

-         μικρό κόστος.

-         σταδιακή επένδυση των απαιτούμενων χρημάτων.

-         απλή τεχνική.

-         ευελιξία ως προς την αύξηση της ποσότητας και αλλαγής της σύστασης των απορριμμάτων.

2.      Μειονεκτήματα:

-         μεγάλη απαιτούμενη επιφάνεια για διάθεση.

-         δυσκολία εξεύρεσης κατάλληλου χώρου.

-         αναγκαία η ύπαρξη υλικού επικάλυψης.

-         ο μικρός χρόνος ζωής

     Αν και στην χώρα μας η μέθοδος φαίνεται να «ανακαλύφθηκε» την τελευταία δεκαετία στην Ευρώπη ολοκληρώνει τον κύκλο ζωής της και τη θέση της παίρνουν οι Χώροι Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (Χ.Υ.Τ.Υ.), στους οποίους καταλήγουν τα υπολείμματα των απορριμμάτων που δεν ανακυκλώνονται (π.χ οικιακά σκουπίδια, υπόλοιπα φαγητού κ.α). Ο μικρός χρόνος ζωής των ΧΥΤΑ, καθώς εκεί οδηγούνται καθημερινά χιλιάδες τόνοι απορριμμάτων χωρίς να έχει γίνει προηγουμένως διαλογή ήταν ο βασικός λόγος που πολλές Ευρωπαϊκές πόλεις στράφηκαν στους ΧΥΤΥ, στους οποίους οδηγείται μόνο το 10% των απορριμμάτων, που δεν μπορούν να ανακτηθούν και να ανακυκλωθούν. Άλλωστε η ευρωπαϊκή προοπτική είναι η επεξεργασία απορριμμάτων, με στόχο την περαιτέρω ενεργειακή αξιοποίηση και ποιοτική τους σύσταση.

6.2. Διαχωρισμός και ανακύκλωση

     Ο διαχωρισμός των στερεών αποβλήτων μπορεί να επιτευχθεί είτε σε μια κεντρική μονάδα ή με την οργάνωση συστήματος συλλογής των επί μέρους υλικών όπως γυαλί, μέταλλα, χαρτί κ.ά. Η δεύτερη μέθοδος είναι περισσότερο χρησιμοποιούμενη στην ανακύκλωση του χαρτιού.

Πίνακας 5: Μέθοδοι κατεργασίας και διάθεσης στερεών αποβλήτων

     Περισσότερα αναλυτικά στοιχεία για την διαλογή και ανακύκλωση υλικών δίνονται στο παράτημα 1 του παρόντος που είναι ειδική έκδοση της εφημερίδας «ΤΑ ΝΕΑ»

6.3. Καύση και αποτέφρωση των στερεών αποβλήτων

     Πρόκειται για την πιο διαδεδομένη στην Ευρώπη, η οποία ωστόσο έχει ένα βασικό αρνητικό στοιχείο συγκριτικά με τις υπόλοιπες μεθόδους την εκπομπή περισσοτέρων αερίων ρύπων. Τα εργοστάσια καύσης διαθέτουν  συγκεκριμένη τεχνολογία, βάσει της οποίας τα σκουπίδια καίγονται και παράγουν θερμική ενέργεια.

     Η καύση των αστικών απορριμμάτων είναι από τις πιο αποτελεσματικές μεθόδους διάθεσής τους, αλλά έχει σημαντικό κόστος και αρκετά προβλήματα ρύπανσης του περιβάλλοντος. Τα καυσαέρια που εκπέμπονται από μια εγκατάσταση καύσης απορριμμάτων περιέχουν τα παρακάτω συστατικά: Σκόνη, Υδρατμούς, Βαρέα μέταλλα, Διοξείδιο του άνθρακα, Μονοξείδιο του άνθρακα, Υδροχλώριο, Οξείδιο του θείου, Οξείδια του αζώτου, Υδροφθόριο, Υδρογονάνθρακες (πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες, πολυχλωριομένα διφαινύλια, κ.α.) και Διοξίνες

     Οι πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες σχηματίζονται κατά την καύση των απορριμμάτων ενώ τα πολυχλωριωμένα διφαινύλια που συνυπάρχουν στα υλικά των απορριμμάτων εξατμίζονται στις υψηλές θερμοκρασίες καύσης και δαισπείρονται στο περιβάλλον.

     Υπολογίζεται ότι το 10-20% της συνολικής ρύπανσης από βαρέα μέταλλα στο περιβάλλον προέρχεται από τις ανοιχτές εγκαταστάσεις καύσης απορριμμάτων. Για τον περιορισμό της διασποράς στο περιβάλλον των εκλυόμενων υλικών χρησιμοποιούνται σήμερα συστήματα καθαρισμού των καυσαερίων (πλυντηρίδες, φίλτρα κ.ά.)

     Η βέλτιστη θερμοκρασία καύσης είναι 800-1050^οC. Εάν η θερμοκρασία είναι μικρότερη τότε η καύση είναι ατελής ενώ αν είναι υψηλότερη τότε οι παραγόμενες σκωριές λειώνουν και διασπείρονται στο περιβάλλον. Η σύσταση των στερεών απορριμμάτων καθαρίζει εάν η κατάλληλη θερμοκρασία καύσης μπορεί να επιτευχθεί χωρίς τη χρήση επιπρόσθετων καυσίμων. Συνήθως επιπρόσθετα καύσιμα δεν απαιτούνται εάν η παραγόμενη τέφρα είναι λιγότερη από 60%, το περιεχόμενο νερό λιγότερο από 50% και τα καιόμενα υλικά πάνω από 25%.

Γενικά τα κυριότερα πλεονεκτήματα από την καύση των απορριμμάτων είναι:

1.      Η εξοικονόμηση ενέργειας

2.      Ελλάτωση του όγκου των στερεών αποβλήτων μέχρι 85%

3.      Ελλάτωση του βάρους τους μέχρι 35%

4.      ΕΕξάλειψη της δυσοσμίας και καταστροφή των παθογόνων μικροοργανισμών

6.4. Πυρόλυση:

     Η πυρόλυση είναι η μέθοδος αποσύνθεσης της οργανικής ύλης με θέρμανση χωρίς την παρουσία οξυγόνου. Για την πυρόλυση των στερεών απορριμμάτων η θερμοκρασία που εφαρμόζεται είναι 850-1000 ^οC. Με τη διαδικασία αυτή παράγονται αέρια και σκωριά από την οποία τα περιεχόμενα μέταλλα μπορούν εύκολα να διαχωριστούν λόγω ανοξικών συνθηκών.

     Τα παραγόμενα αέρια είναι της ίδιας σύστασης με τα παραγόμενα από την πυρόλυση του άνθρακα χωρίς να χρειάζονται επιπλέον κατεργασία πριν τη διάθεσή τους. Υπολογίζεται ότι 500m³ αερίων παράγονται από την πυρόλυση ενός τόνου στερεών απορριμμάτων, και από αυτά 300-400m³ χρησιμοποιούνται στη διαδικασία της πυρόλυσης για τη διατήρηση της θερμοκρασίας στη μονάδα.

Πίνακας 6: Μέση χημική σύσταση ξηρής σκωρίας και ιπτάμενης τέφρας από μονάδες καύσης αστικών απορριμμάτων.

6.5. Κομποστοποίηση – Λιπασματοποίηση

     Η λιπασματοποίηση αξιοποιεί τα αστικά απορρίμματα με μεγάλο περιεχόμενο σε οργανική ύλη για την παραγωγή λιπάσματος. Η μέθοδος αυτή είναι η πιο κατάλληλη για τα οργανικά υπολείμματα φυτικής προέλευσης και τα γεωργικά απόβλητα. Η περιεχόμενη οργανική ύλη αποσυντίθεται με την επίδραση μικροοργανισμών με συνδυασμό αερόβιων και αναερόβιων συνθηκών. Τα προκύπτον υλικό μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν βελτιωτικό του εδάφους. Οι παράγοντες που καθορίζουν τη διαδικασία της λιπασματοποίησης είναι:

1.      Ο λόγος αερόβιας και αναερόβιας διεργασίας που καθορίζεται με το διαθέσιμο οξυγόνο.

2.      Η θερμοκρασία που καθορίζει την τάξη των μικροοργανισμών που ευνοείται.

3.      Η περιεχόμενη υγρασία που συνήθως κυμαίνεται σε 40-60%, συμβάλλει στην καλύτερη βιοδιάσπαση των οργανικών ενώσεων.

4.      Η περιοχή το pH όπου οι μικροοργανισμοί έχουν τη μέγιστη απόδοση είναι 6-8. Συνήθως οι μεγαλύτερες τιμές του pH αυξάνουν τη βιοδιάσπαση. Εάν το pH των αποβλήτων είναι χαμηλό τότε διορθώνεται με προσθήκη Ca(OH)₂ και εάν είναι υψηλό με προσθήκη S. Το προστιθέμενο θείο ενεργοποιεί τα βακτήρια του θείου, τα οποία παράγουν H₂SO₄..

Πίνακας 6: : Κατάταξη μικροοργανισμών

     Μέθοδος ανάλογη χρησιμοποιείται στο εργοστάσιο ανακύκλωσης στα Νέα Λιόσια μέσω της οποίας παράγεται λίπασμα και ένα είδος καυσίμου, το RDF, ενώ είναι διαθέσιμα στην αγορά μηχανήματα διαχωρίζουν τα απορρίμματα (απόβλητα κουζίνας, χαρτιά κα).

     Ωστόσο το επόμενο βήμα στον τομέα διαχείρισης των απορριμμάτων είναι η βιολογική ξήρανση, μια πρωτοποριακή μέθοδος, που ήδη υλοποιείται στη Γερμανία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Μέσω της συγκεκριμένης μεθόδου, τα σκουπίδια οδηγούνται σε κλειστούς βιοαντιδραστήρες, στους οποίους υφίστανται βιολογική ξήρανση με αερισμό. Η επεξεργασία τους γίνεται σε απόλυτη στεγανοποίηση μέσα σε μεταλλικά κουτιά χωρίς να έχει επίπτωση στο περιβάλλον. Από την επεξεργασία προκύπτει καύσιμη ύλη υψηλής ποιότητας που προορίζεται είτε για τη βιομηχανία είτε για αυτόνομη μονάδα ενεργειακής αξιοποίησης. Στην συνέχεια το ξηρό απόρριμμα υφίσταται περαιτέρω διαχωρισμούς προκειμένου από το υλικό να παραχθεί δευτερογενές καύσιμο υψηλής ποιότητας και ένα σχεδόν αδρανοποιημένο υπόλειμμα προς ταφή στον ΧΥΤΥ. Η μέθοδος αυτή συνδυάζει την ανακύκλωση των στοιχείων που μπορούν να ανακτηθούν από τα σύμμεικτα απορρίμματα, όπως μέταλλο, αλουμίνιο, γυαλί, με την παραγωγή εναλλακτικού καυσίμου. Οι οσμές εξαλείφονται πλήρως με σύστημα απόσμησης, ενώ η μονάδα δεν παράγει υγρά απόβλητα.

     Η τεχνολογική αυτή λύση μπορεί να συνδυαστεί απρόσκοπτα με το σύστημα διαλογής στην πηγή που μπορούν αν εφαρμόσουν οι δήμοι μετά ενημέρωση και παρότρυνση των πολιτών.

     Στο Παράρτημα 2 παρατίθεται σχετική πρόταση για την «Φιλοπεριβαλλοντική Διαχείριση Φυτικών Απορριμμάτων» στα Ιωάννινα και την Ήπειρο του Παραρτήματος Ηπείρου του «ΓΓεωτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΓΕΩΤΕ)» και του Συλλόγου Γεωπόνων Ιωαννίνων (2007) (13)

6.6. Συνδυασμένες τεχνολογίες στη διαχείρηση απορριμάτων

     Το επιχείρημα του υψηλού κόστους της καύσης απορριμάτων που κυριαρχούσε μέχρι πρόσφατα στην Ελλάδα (περίπου 150 Ευρω ανά τόνο απορριμμάτων) δεν υφίσταται πλέον σύμφωνα με την διεθνή επιστημονική βιβλιογραφία. Οι τιμές που δίδονται από τον Ιούλιο του 2006 ανά τόννο στερεών αποβλήτων είναι 44 ευρώ στην Σκωτία, 45 στην Τσεχία, 48 στην Σουηδία και 38 στην Δανία. Απο πρόσφατη συγκριτική μελέτη για 42 εργοστάσια καύσης στη Γαλλία, η τιμή είναι 78 ευρώ το τόνο, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη και το ενεργειακό όφελος. Σύμφωνα με μελέτη του καθηγητή Ν. Θεμελή από το Πανεπιστήμιο του Columbia, για την επεριοχήτης Αττικής εκτιμάται το ενεργειακό όφελος από 3.000 τονους απορριμάτατων την ημέρα σε 6.000 MWh θερμικής ενέργειας και 2.100 MWh ηλεκτρικής ενέργειας.

      Σύμφωνα με όσα αναπτύχθηκαν παραπάνω (παράγραφος 6.3) για τα μειονεκτήματα της καύσης είναι απαραίτητο να υπάρχουν ειδικές υποδομές ώστε να μη επιβαρύνερται το περιβάλλον. Οι νέες τεχνολογικές εξελίξεις σήμερα έχουν δώσει πολύ αποτελσματικές λύσεις Έτσι συμφωνα με κοινή ανακοίνωση της Ευρωπαικής Ένωσης (Ε. Ε.) και του Institute of Waste Association, η συνολική συμβολή των εγκαταστάσεων καύσης της Ε.Ε. στην παραγωγή διξινών είναι κάτω του 0,07% της ολικά παραγόμενης ποσότητας. Εξίσου αποτελεσματικές είναι και τεχνολογίες για τον περιορισμό των άλλων εκμπομπών όπως καδμίου, μολύβδου, υδραργύρου και σκόνης (12).

     Ο Υπουργός Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. κ. Γ. Σουφλιάς πρόσφαρα διαπίστωσε και δήλωσε δημόσια ότι συνδυασμός «Ανακύκλωση-καύση-ταφή υπολειμμάτων», με άλλα λόγια η δημιουργία ενός ΧΥΤΥ, χρειάζεται πέντε χρόνια και έτσι η πίεση του χρόνου στην Αττική τον οδηγεί στην λύση του ΧΥΤΑ.. Μπορει όμως πολύ καλά η μελέτη και εγκατάσταση του εργαστασίου καυσης να αρχίσει ταυτοχρονα με την ανάπτυξη του ΧΥΤΑ και τα συγκεντρωθέντα υπολείμματα μετά από διαλογή η απορρίμματα να χρησιμοποιούνται ως τροφοδοσία- μαζί με τα εισερχόμενα απορρίματα- όταν είναι έτοιμη. Ετσι ο ΧΥΤΑ θα μετατραπεί αυτόματα σε ΧΥΤΥ όπως εκτιμά ο ομότιμος Καθηγητής Δ. Τασιός του Εργαστηρίου Θερμοδυναμικής του ΕΜΠ. Αυτή έιναι μεθοδολογία που θα ακολουθήσει στο υπό κατασκευή εργσοστάσιο στο St Lucie county της Florida (3.000 τονοι/ημέρα) όπου θα χρησιμοποιηθέι η τελευταία θερμική τεχνολογία αυτή της αεριοποίησης πλάσματος.

     Στην Ελλάδα συνδυασμός καύσης με την μέθοδο της πυρόλυσης γίνεται ήδη στα Άνω Λιόσια για την  ααποτέφρωση των νοσοκομειακών αποβλήτων. Στον τομέα της ανακύκλωσης λειτουργούν δύο εργοστάσια. Μηχανικής ανακύκλωσης και λιπασμοτοποίησης (κομποστοποίησης). Ένα στα Άνω Λιόσια, με δυνατότητα επεξεργασίας 400.000 τόνω ημερησίως, που άρχισε να λειτουργεί εδώ και ένα χρόνο (δεν έχει πιστοποιηθεί ακόμα το παραγόμενο προιόν και η Ευρωπαική Ένωση που το χρηματοδότησε, δεν το έχει ακόμα παραλάβει) και ένα στην Κρήτη με δυνατότητα επεξεργασίας 75.000 τόνων.

6.7. Τοξικά απόβλητα.

     Σύμφωνα με την οδηγία 78/319/ΕΟΚ, ως “τοξικό και επικίνδυνο απόβλητο”” ορίζεται κάθε απόβλητο που περιέχει ουσίες ή είναι επιβαρημένο με ουσίες του Πίνακα 7 σε ποσότητες ή σε περιεκτικότητες τέτοιες, ώστε να αποτελούν κίνδυνο για την υγεία και το περιβάλλον.

Πίνακας 7. Επικίνδυνες και τοξικές ουσίες (78/319/ΕΟΚ) (8).

     Για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων από την διάθεση των τοξικών αποβλήτων απαιτείται πλήρης καταγραφή των σημείων παραγωγής τους, των ποσοτήτων τους και μελέτη ειδικής εγκατάστασης αδρανοποίησης και ασφαλούς διάθεσης τους σύμφωνα με τον νόμο.

7. ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΔΗΜΟ ΙΩΑΝΝΙΤΩΝ

    Ο Δήμος Ιωαννιτών, o μεγαλύτερος δήμος της περιοχής και ο σημαντικότερος παραγωγός στερεών αποβλήτων (περίπου 70%) στο Νομό Ιωαννίνων προτείνεται να αναλάβει και να συμβάλει στα πλαίσια του «Σχεδίου Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης Ιωαννίνων και Περιαστικής Περιοχής, 2007-2013» την υλοποίηση του έργου Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων που θα στηρίζεται την «Διαλογή-ανακύκλωση- Κομποστοποίηση- Καύση και Υγειονομική Ταφή Υπολειμμάτων» με στόχο την μέγιστη δυνατή προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας καθώς και την εξοικονόμηση θερμικής και ηλεκτρικής ενέργειας.

     Ο Δήμος Ιωαννιτών δια της Τ.Ε.Δ.Κ. Ιωαννίνων έχει την δυνατότητα να πρωτοστατήσει στην σύσταση του Φορέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Ιωαννίνων. Απαραίτητο συστατικό της μελέτης σύστασης του Φορέα αποτελεί η σύνταξη οικονομοτεχνικής μελέτης για την βιώσιμη λειτουργία του. Έτσι προτείνεται η μελέτη οργάνωσης, κατασκευής και λειτουργίας συστήματος «Ολοκληρωμένης Διαχείρισης» για τον Νομό Ιωαννίνων που θα περιλαμβάνει τις παρακάτω επιμέρους δράσεις:

1. Διαλογή και Ανακύκλωση Στερεών Απορριμμάτων στη Διαχειριστική Ενότητα Ιωαννίνων.

     Ο Φορέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Ιωαννίνων μπορεί να αναλάβει την προώθηση της διαλογής και ανακύκλωσης υλικών από τα στερεά απόβλητα σε συνεργασία με τα επιστημονικά και εκπαιδευτικά ιδρύματα της περιοχής. Η δράσεις της διαλογής θα πρέπει να οργανωθούν για λόγους αποτελεσματικότητας στα σημεία παραγωγής των απορριμμάτων.

Η δράση αυτή απαιτεί:

α) εμπεριστατωμένη μελέτη τής σύστασης των απορριμμάτων της πόλης και της περιοχής με καταγραφή των ιδιαιτεροτήτων από περιοχή σε περιοχή

β) χωροθέτεση και την κατασκευή εργοστασίου διαλογής όσων απορριμμάτων η διαλογή δεν γίνεται στην πηγή

γ) οργάνωση υποδομών σε ειδικούς κάδους, οχήματα και συναφείς υποδομές

γ) οργάνωση κατάλληλων αποθηκευτικών χώρων.

Δεδομένου ότι η συμμετοχή των πολιτών είναι καθοριστικής σημασίας για την επιτυχία του εγχειρήματος θα πρέπει να σχεδιασθεί ισχυρή διαφημιστική «εκστρατεία» για την σημασία του περιβαλλοντικού οφέλους και της οικονομίας της περιοχής.

2. Εργοστάσιο ανακύκλωσης υλικών

     Μελέτη και κατασκευή εργοστασίου ανακύκλωσης των βασικών υλικών (χαρτί-χαρτόνι, γυαλί. αλουμίνιο, λευκοσίδηρος, πλαστικά και ξύλο) στην ευρύτερη περιοχή της Ηπείρου ή και συνεργασία με γειτονική περιφέρεια, π.χ. Δ. Ελλάδα ή Θεσσαλία, ώστε όλα τα ανακτώμενα υλικά από την διαλογή να ανακυκλώνονται κοντά στην περιοχή παραγωγής τους. Τα υφιστάμενα εργοστάσια ανακύκλωσης σήμερα λειτουργούν στην Αττική (χαρτί, γυαλί, μέταλλα και πλαστικά) και την Πάτρα (χαρτί) γεγονός που αυξάνει το κόστος μεταφοράς των προς ανακύκλωση διαχωρισθέντων υλικών και υποσκάπτει την βιωσιμότητα του εγχειρήματος στην Περιφέρεια.

3. Μονάδες Διάλυσης Οχημάτων και Υπολογιστών και συναφών συστημάτων και συγκέντρωσης ανακτώμενων πολυτίμων υλικών.

     Για την ολοκληρωμένη διαχείριση των στερεών αποβλήτων απαραίτητη είναι η πλήρης καταγραφή, στην περιοχή των Ιωαννίνων και της Ηπείρου, του ρυθμού απόσυρσης και ολοκλήρωσης του κύκλου ζωής για συστήματα και μηχανές με ιδιαίτερης αξίας περιεχόμενα υλικά όπως οχήματα, ηλεκτρικές συσκευές, υπολογιστές, μπαταρίες κ.α. Για τα υλικά αυτά προτείνεται κατασκευή των παρακάτω επιμέρους μονάδων:

• Μονάδες ανακύκλωσης αποσυρόμενων οχημάτων

• Μονάδα αναγέννησης λαδιών για την παραγωγή ενέργειας

• Μονάδα ανακύκλωσης υπολογιστών και μπαταριών

• Μονάδες ανακύκλωσης οικοδομικών υλικών

Για την λειτουργία των μοναδων αυτών εκτιμάται ότι θα απαιτηθούν τουλάχιστον δύο σταθμοί συγκέντρωσης όπου οι πολίτες θα μπορούσαν να μεταφέρουν όλα τα άχρηστα συστήματα.

4. Μονάδα διαχείρισης τοξικών και επιβλαβών χημικών

     Ειδικά για τις συσκευασίες που περιείχαν χημικά με τοξικό η επιβλαβές περιεχόμενο ή συναφή ληγμένα προϊόντα προτείνεται η οργάνωση και λειτουργία ειδικού χώρου συγκέντρωσης και διαλογής κατά κατηγορίες ώστε να στέλνονται προς καταστροφή ή αδρανοποίηση σε ειδικές μονάδες που λειτουργούν στη χώρα μας.

5. Δίκτυο Μονάδων Κομποστοποίησης

     Η λιπασματοποίηση (κομποστοποίηση) αξιοποιεί τα αστικά απορρίμματα με μεγάλο περιεχόμενο σε οργανική ύλη για την παραγωγή λιπάσματος. Η μέθοδος αυτή είναι η πιο κατάλληλη για τα οργανικά υπολείμματα φυτικής προέλευσης και τα γεωργικά απόβλητα. Η τεχνολογική αυτή λύση προτείνεται γιατί μπορεί να συνδυαστεί απρόσκοπτα με το σύστημα διαλογής στην πηγή που μπορούν να εφαρμόσουν οι δήμοι μετά από ενημέρωση και παρότρυνση των πολιτών.

Στο Παράρτημα 2 παρατίθεται αναλυτικά σχετική πρόταση για την «Φιλοπεριβαλλοντική Διαχείριση Φυτικών Απορριμμάτων» στα Ιωάννινα και την Ήπειρο του Παραρτήματος Ηπείρου του «Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΓΕΩΤΕ)» και του Συλλόγου Γεωπόνων Ιωαννίνων (2007) (13)

6. Μονάδα καύσης

     Όπως εκτενώς αναφέρθηκε και πιο πανω (παράγραφος 6.3.) το επιχείρημα του υψηλού κόστους της καύσης απορριμάτων που κυριαρχούσε μέχρι πρόσφατα στην Ελλάδα (περίπου 150 Ευρω ανά τόνο απορριμμάτων) δεν υφίσταται πλέον σύμφωνα με την διεθνή επιστημονική βιβλιογραφία. Οι τιμές που δίδονται από τον Ιούλιο του 2006 ανά τόννο στερεών αποβλήτων είναι 44 ευρώ στην Σκωτία, 45 στην Τσεχία, 48 στην Σουηδία και 38 στην Δανία. Απο πρόσφατη συγκριτική μελέτη για 42 εργοστάσια καύσης στη Γαλλία, η τιμή είναι 78 ευρώ το τόνο, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη και το ενεργειακό όφελος.

     Οι νέες τεχνολογικές εξελίξεις σήμερα έχουν δώσει πολύ αποτελεσματικές λύσεις Έτσι σύμφωνα με κοινή ανακοίνωση της Ευρωπαικής Ένωσης (Ε. Ε.) και του Institute of Waste Association, η συνολική συμβολή των εγκαταστάσεων καύσης της Ε.Ε. στην παραγωγή διοξινών είναι κάτω του 0,07% της ολικά παραγόμενης ποσότητας. Εξίσου αποτελεσματικές είναι και τεχνολογίες για τον περιορισμό των άλλων εκμπομπών όπως καδμίου, μολύβδου, υδραργύρου και σκόνης. Με βάση τα νέα αυτά δεδομένα προτείνεται η κατασκευή στα Ιωάννινα εργοστασίου καύσης στερεών αποβλήτων και υπολειμμάτων μετά από διαλογή και ανακύκλωση.

7. Σταδιακή τροποποίησης λειτουργιών του υπό κατασκευή ΧΥΤΑ σε ΧΥΤΥ

     Η μελέτη και εγκατάσταση ενός εργαστασίου καύσης απαιτεί συνήθως 5 χρόνια. Εφόσον το σύστημα διαλογής και ανακύκλωσης υλικών αρχίσει να λειτουργεί και να αποδίδει πιο γρήγορα τα συγκεντρωθέντα υπολείμματα μετά από διαλογή ή τα απορρίμματα θα μπορούσαν να χρησιμοποιούνται ως τροφοδοσία όταν η μονάδα είναι έτοιμη. Ετσι ο ΧΥΤΑ θα μετατραπεί αυτόματα σε ΧΥΤΥ μετά από μικρές αλλαγές των βασικών λειτουργιών του. Ταυτόχρονα η χρήση του χώρου θα επεκταθεί χρονικά, ο όγκος των ταφομένων υλικών θα περιορισθεί σημαντικά και οι κίνδυνοι προς το περιβάλλον από εκμπομπές βιοαερίου και υγρών στραγγισμάτων θα ελαχιστοποιηθούν.

     Σε κάθε περίπτωση όμως το προτεινόμενο «Ολοκληρωμένης Διαχείρισης» απαιτεί: α) την πλήρη καταγραφή των ποσοτήτων και της σημερινής σύστασης των παραγόμενων στερεών αποβλήτων της περιοχής β) την κατασκευή και λειτουργία συστήματος «Διαλογής-Ανακύκλωσης- Κομποστοποίησης- Καύσης και Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων» βιώσιμου οικονομικά, αποτελεσματικού περιβαλλοντικά με προστιθέμενη αξία την δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στην περιοχή μας.

8. Βιβλιογραφία

1..Σκορδίλης Α. “Τεχνολογίες Διάθεσης Απορριμμάτων- Η Υγειονομική ταφή, Εκδόσεις ΙΩΝ, Αθήνα 1993

Παρισάκης Γ., Σκορδίλης Α., Ανδιανόπουλος Α., Λώλος Θ., Ανδριανόπουλος Ι., Τσομπανίδης Χ., Λώλος Γ., «Ποιοτική και ποσοτική εκτίμηση των οικιακών απορριμμάτων της Νήσου Κω», Ε.Μ.Π. Εργαστήριο Αναλυτικής και Ανόργανου Χημείας, Αθήνα 1991.

Παπαχρήστου Ε., Χατζηαγγέλου Η., «Ποιοτική και ποσοτική ανάλυση των αστικών απορριμμάτων του Δήμου Ρόδου», Α.Π.Θ. 1989.

Παρισάκης Γ., Σκορδίλης Α., Ανδιανόπουλος Α., Λώλος Θ., Ανδριανόπουλος Ι., Τσομπανίδης Χ., Λώλος Γ., «Ποιοτική και ποσοτική εκτίμηση των οικιακών απορριμμάτων του Δήμου Χανίων Κρήτης», Ε.Μ.Π. Εργαστήριο Αναλυτικής και Ανόργανου Χημείας, Αθήνα 1990.

Παρισάκης Γ., Σκορδίλης Α., Λώλος Θ., Τσομπανίδης Χ., Λώλος Γ., Ανδριανόπουλος Α., Ανδριανόπουλος Ι., «Μέτρηση φυσικοχημικών χαρακτηριστικών απορριμμάτων Δήμου Καλαμάτας. Εκτίμηση σε σχέση με τη δυνατότητα παραγωγής βελτιωτικού εδάφους», Ε.Μ.Π. Εργαστήριο Αναλυτικής και Ανόργανου Χημείας, Αθήνα 1992.

1.Αλμπάνης, Τρ., «Ρύπανση και Τεχνολογία Προστασίας Περιβάλλοντος», Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, 1999.

Κουϊμτζής, Θ., «Χημεία Περιβάλλοντος». Εκδόσεις Ζήτη, Θεσσαλονίκη, 1989.

Κουϊμτζής, Θ., Σαμαρά-Κωνσταντίνου,Κ., «Έλεγχος Ρύπανσης Περιβάλλοντος», Έκδόσεις Ζήτη, Θεσσαλονίκη, 1994.

Ελληνικό Κέντρο Παραγωγικότητας Παράρτημα Ιωαννίνων, «Υγειονομική Ταφή Των Στερεών Απορριμμάτων Του Λεκανοπεδίου Ιωαννίνων», Επιμορφωτικό Πρόγραμμα: Εξοικονόμηση Ενέργειας με Βιοτεχνολογικές Εφαρμογές.

Clément Bernard, Janssen R. Colin and Le Dû-Delepierre Anne. Estimation of the hazard of landfills through toxicity testing of leachates. Comparison of physico-chemical characteristics of landfill leachates. Chemosphere, Vol. 35, No. 11, pp. 2783-2796, 1997.

Bernard Clément, Gérard Merlin. The contribution of ammonia and alkalinity to landfill leachate toxicity to duckweed. The Science of the Total Environment 170 (1995) 71-79.

Τασιός Δ., «Συνδυασμένες τεχνολογίες στην διαχείριση απορριμμάτων», Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών ΕΜΠ, Αθήνα  2007.

Γεωτεχνικό Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΓΕΩ.Τ.Ε.)» και Σύλλογος Γεωπόνων Ιωαννίνων «Φιλοπεριβαλλοντική Διαχείριση Φυτικών Απορριμμάτων», Ιωάννινα 2007.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ

Παράρτημα 1

«ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ», Ειδική Έκδοση της Εφημερίδας «ΤΑ ΝΕΑ», Αθήνα 2006

Παράρτημα 2

Γεωτεχνικό Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΓΕΩ.Τ.Ε.)» και Σύλλογος Γεωπόνων Ιωαννίνων «Φιλοπεριβαλλοντική Διαχείριση Φυτικών Απορριμμάτων», Ιωάννινα 2007

Τριαντάφυλλος Α.Δ. Αλμπάνης,

Δημοτικός Σύμβουλος  Δήμου Ιωαννιτών -

Καθηγητής Τμήματος Χημείας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Περιεχόμενα

1. Αστικά Στερεά Απόβλητα    1

2. Υφιστάμενη Κατάσταση στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή ‘Ένωση  2

3. Υφιστάμενη Κατάσταση στα Ιωάννινα   5

4. Νομοθετικές Αλλαγές στην Ελλάδα   6

5. Οι Στρατηγικοί και Ποιοτικοί / Ποσοτικοί Στόχοι της Νομοθεσίας   7

6. Μέθοδοι Διαχείρισης των Στερεών Αποβλήτων   9.

7. Πρόταση του Δήμου Ιωαννιτών   17

8. Βιβλιογραφία  20

9. Παράρτημα  21