Σύγχρονα θέματα
"περιβάλλον"

ΦΟΡΕΙΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΗ ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ Ή ΕΠΑΝΑΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

Μασσαλάς Βασίλης

            Από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, στο πλαίσιο εφαρμογής του μνημονίου, προτείνεται η μείωση των φορέων διαχείρισης προστατευμένων περιοχών, από 29 σε 14. Η πρόταση περιλαμβάνει είτε την κατάργηση ορισμένων φορέων, όπως πχ του φορέα διαχείρισης της λίμνης Παμβώτιδας, η οποία θεωρείτε σημαντικό οικοσύστημα για την περιοχή μας, είτε την συγχώνευση τους, όπως προβλέπεται για τους φορείς βόρειας και νότιας Πίνδου, η τον φορέα διαχείρισης Αμβρακικού που συνενώνεται με τον φορέα διαχείρισης εκβολών Αχέροντα και Καλαμά και με τον φορέα διαχείρισης λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου.

             Η πρόταση, λογικά, θα έπρεπε να στοχεύει σε δύο κατευθύνσεις. Πρώτον στην περιστολή δαπανών λειτουργίας τους, στο πλαίσιο της δημοσιονομικής προσαρμογής της χώρας, σύμφωνα με τις επιταγές του μνημονίου, και δεύτερον στον εξορθολογισμό τους και την αποδοτικότερη λειτουργία τους, ούτως ώστε να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στις υποχρεώσεις μας σαν χώρα, προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, μέχρι το 2015,  

            Όσον αφορά στον πρώτο στόχο, που πιθανόν να φαίνεται εντελώς λογικός για τους συμπολίτες μας, που δεν γνωρίζουν τον τρόπο χρηματοδότησης των φορέων διαχείρισης, δεν πρόκειται να γίνει καμία περιστολή δαπανών. Τα διοικητικά συμβούλια που θα μειωθούν, δεν επιβαρύνουν καθόλου τα έξοδα λειτουργίας, αφού καμία θέση δεν είναι αμειβόμενη, ακόμη και η θέση του προέδρου του φορέα, και ούτε καν υπάρχει αποζημίωση συνεδριάσεων διοικητικού συμβουλίου. Οι δαπάνες και τα έξοδα, συμπεριλαμβανομένης και της μισθοδοσίας του προσωπικού, περιλαμβάνονται στο τεχνικό δελτίο, και χρηματοδοτούνται μέχρι το 2015 πλήρως από το ΕΣΠΑ.

            Όσον αφορά στον δεύτερο στόχο, δεν υπάρχει στην πρόταση του Υπουργείου καμία αναφορά, ούτε θεσμική παρέμβαση, που να στοχεύει στην τροποποίηση του τρόπου λειτουργίας τους, να αντιμετωπίζει καθυστερήσεις, αναποτελεσματικότητα, δυσλειτουργίες, παθογένειες. Η διαδικασία κατάργησης και μεταφοράς αρμοδιοτήτων και προσωπικού στην αποκεντρωμένη διοίκηση, η συγχώνευσης, με τις γραφειοκρατικές περιπλοκές που περιέχει, θα φέρει σημαντική καθυστέρηση στην απορρόφηση πόρων του ΕΣΠΑ, με κίνδυνο τη απένταξη και κάλυψη του κόστους από Εθνικούς πόρους, και βέβαια την πιθανή καθυστέρηση υλοποίησης των δεσμεύσεων και συμβατικών υποχρεώσεων μας, προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, με κίνδυνο την επιβολή προστίμων στην χώρα μας.

            Πριν αναλυθούν οι αρνητικές επιπτώσεις που θα έχει η κατάργηση η συγχώνευση των φορέων διαχείρισης, και διατυπωθούν κάποιες εναλλακτικές προτάσεις για την λειτουργία τους, πρέπει να απαντηθεί το ερώτημα, γιατί το Υπουργείο προχωρά  στην ψήφιση του συγκεκριμένου νομοσχεδίου; Η απάντηση είναι δυστυχώς πολύ απλή. Όπως τόσα χρόνια κοροϊδεύουμε τους Ευρωπαίους, έτσι και τώρα αντί να καταργήσουμε περιττούς, αναποτελεσματικούς, σπάταλους, υπερχρεωμένους, κλπ φορείς και οργανισμούς βρήκαμε την εύκολη λύση, καταργούμε τους φορείς διαχείρισης. Δεν είναι τυχαίο γεγονός η απορία του αρμόδιου επιτρόπου σε απάντηση ερωτήματος Έλληνα ευρωβουλευτή.

            Η δημιουργία θεσμικού πλαισίου για τους φορείς διαχείρισης, και στην συνέχεια η ίδρυση και συγκρότησή τους αποτελεί σημαντική δημοκρατική κατάκτηση. Η μεταφορά αρμοδιοτήτων από την γραφειοκρατική κεντρική εξουσία, που πολλές φορές είναι μακριά και έξω από την κοινωνία, σε χαμηλότερο επίπεδο, με συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών, δημιουργεί τις προϋποθέσεις για ευαισθητοποίηση, κοινωνική αποδοχή, υποστήριξη, συμμετοχή, δημοκρατικότερη λειτουργία και τελικά αποτελεσματικότερη προστασία των προστατευόμενων περιοχών, οι οποίες λόγω της οικολογικής τους αξίας αποτελούν δημόσια και κοινωνικά αγαθά.

            Είναι γνωστό ότι στα συμβούλια διοίκησης των φορέων διαχείρισης συμμετέχουν, εκτός της κεντρικής διοίκησης και του προέδρου που είναι τεχνοκράτης, εκπρόσωποι από την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια αυτοδιοίκηση, τις επαγγελματικές ενώσεις, φορείς, περιβαλλοντικές οργανώσεις κλπ. με αποτέλεσμα την διάχυση της γνώσης και της ευαισθησίας στην τοπική κοινωνία. Ένας από τους βασικούς στόχους των φορέων διαχείρισης, που είναι και δέσμευση της χώρας προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι η διαμόρφωση τοπικής περιβαλλοντικής πολιτικής, η οποία δεν πρόκειται ποτέ να γίνει από μία υπηρεσία της κεντρικής διοίκησης, που το μέγιστο που θα κάνει είναι στοιχειωδώς η εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Η κατάργηση φορέων διαχείρισης, όπως της λίμνης Παμβώτιδας, είναι αδιανόητο πισωγύρισμα σε εποχές, που δεν είχαμε καταλάβει σαν κοινωνία, την αξία των προστατευταίων περιοχών, και δεν είχαμε διαμορφώσει ακόμη στοιχειώδη οικολογική συνείδηση.

            Συγχωνεύσεις φορέων, χωρίς βέβαια να καταργηθεί κανείς, είναι δυνατόν να γίνουν αλλά τηρώντας κάποιες προϋποθέσεις. Κατ αρχάς οποιαδήποτε συγχώνευση να ισχύσει μετά το 2015 για να μην επηρεαστεί το έργο των φορέων, που ήδη έπρεπε να έχει υλοποιηθεί, σύμφωνα με τις κοινοτικές οδηγίες, δηλαδή καταγραφή της κατάστασης και δεδομένα παρακολούθησης προστατευομένων ειδών και οικοτόπων, αλλά και της εκπόνησης των σχεδίων διαχείρισης και θεσμοθέτησης Προεδρικών διαταγμάτων για τις προστατευόμενες περιοχές.

            Η χώρα μας έχει ένα ιδιαίτερο γεωγραφικό ανάγλυφο, εκτεταμένη βιοποικιλότητα, διαφορετικά οικοσυστήματα σε σχετικά κοντινές αποστάσεις, πχ Αμβρακικός Πίνδος, και μια συγχώνευση, για να είναι λειτουργική, πρέπει να ενώνει ομοειδή πράγματα και όχι διαφορετικά οικοσυστήματα. Οι συγχωνεύσεις δεν μπορούν να γίνουν αντίστοιχα με την διοικητική διαίρεση της χώρας, επειδή και διαφορετικά οικοσυστήματα μπορεί να υπάρχουν σε μια διοικητική περιφέρεια, αλλά επίσης επειδή τα διάφορα οικοσυστήματα δεν ακολουθούν την αντίστοιχη διοικητική διαίρεση, πχ Αμβρακικός, δύο περιφέρειες, Πίνδος τρείς περιφέρειες κλπ.

            Εάν διατηρηθεί το θεσμικό πλαίσιο των φορέων, με προέδρους και διοικητικά συμβούλια μη αμειβόμενα, τότε δεν μπορούμε να πάμε σε εκτεταμένους φορείς διαχείρισης που απαιτούν πλήρη απασχόληση από προέδρους, μέλη διοικητικών συμβουλίων, και επομένως επαγγελματική ενασχόληση. Επίσης πρόβλημα θα υπάρξει με την εκπροσώπηση της αυτοδιοίκησης, πρώτου και δευτέρου βαθμού, και των φορέων της κοινωνίας των πολιτών, επαγγελματικοί φορείς, επιμελητήρια, περιβαλλοντικές οργανώσεις κλπ.

            Το σημαντικότερο πρόβλημα όμως κατά την άποψή μου, είναι ότι με εκτεταμένες συγχωνεύσεις φορέων, απομακρυνόμαστε πάρα πολύ από τις τοπικές κοινωνίες. Όσες καταγραφές ειδών και οικοτόπων να κάνουμε, όσα διαχειριστικά σχέδια και Π.Δ. να εκπονήσουμε, όσο αυστηρή περιβαλλοντική νομοθεσία να θεσπίσουμε, δεν πρόκειται να έχουμε θετικά αποτελέσματα αν δεν υπάρχει η ευαισθητοποίηση των πολιτών, αν οι τοπικές κοινωνίες δεν αγκαλιάσουν τις προστατευόμενες περιοχές, και κάθε απομάκρυνση από τις τοπικές κοινωνίες, ειδικά στην χώρα μας που δεν υπάρχει ανεπτυγμένη οικολογική συνείδηση, οδηγεί στα ακριβώς αντίθετα από τα επιθυμητά αποτελέσματα.

            Το θέμα, που θα έπρεπε να μας απασχολεί σήμερα, είναι πως θα αντιμετωπίσουμε τις ορφανές προστατευμένες περιοχές, αυτές δηλαδή που δεν έχουν κάποιον φορέα διαχείρισης, και το πιο σημαντικό πως θα λειτουργήσουν οι φορείς διαχείρισης μετά το 2015, όταν θα σταματήσει η βασική χρηματοδότησή τους από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η οικονομική βιωσιμότητά τους, η οποία αναγκαστικά θα περιλαμβάνει και κάποιους τοπικούς πράσινους φόρους, είναι ένας επιπλέον λόγος για την διατήρηση του τοπικού χαρακτήρα των φορέων διαχείρισης.

            Τελειώνοντας, μια πρόταση που θα μπορούσε πιθανόν να συζητηθεί για την περιοχή μας, είναι η διατήρηση των φορέων διαχείρισης λίμνης Παμβώτιδας και Αμβρακικού, η συγχώνευση των φορέων βόρειας και νότιας Πίνδου, και ο φορέας διαχείρισης εκβολών Καλαμά και Αχέροντα να ενσωματωθεί αντίστοιχα στην Παμβώτιδα και στον Αμβρακικό.

 

Μασσαλάς Βασίλης μέλος ΔΣ φορέα λίμνης Παμβώτιδας, Αντιδήμαρχος Ιωαννίνων