Σύγχρονα θέματα
"παιδεία"

 

 

Allan Cumming[1] & Michael Ross[2]

Εκ μέρους της Οργανωτικής Επιτροπής του Προγράμματος
‘Συντονισμός (Ιατρική)’
και της Ομάδας Εργασίας 1 του Θεματικού Δικτύου MEDINE

 

ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΕΚΒΑΣΕΙΣ & ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ‘ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ (ΙΑΤΡΙΚΗ)’[3]

 

 

Μετάφραση – Επιμέλεια

Ξανθίππη Τσερετοπούλου[4] & Γιάνης Δημολιάτης[5]

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1.    ΠΕΡΙΛΗΨΗ

2.    ΙΣΤΟΡΙΚΟ

3.    ΟΡΙΣΜΟΙ – αντικειμενικοί στόχοι, εκβάσεις, ικανότητες

4.    ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ‘ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ (ΙΑΤΡΙΚΗ)’

5.    ΟΙ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΕΚΒΑΣΕΙΣ/ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΤΥΧΙΟ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

      5.1 Επίπεδο 1

      5.2 Επίπεδο 2

      5.3 Ιατρικός επαγγελματισμός

6.    ΣΧΟΛΙΟ – η διαδικασία, ο φοιτητής και η έρευνα, το τελικό αποτέλεσμα

7.    ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΣΙΑΚΩΝ ΕΚΒΑΣΕΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
‘ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ (ΙΑΤΡΙΚΗ)’

8.    ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

9.    ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ

      9.1 Εκβάσεις γνώσεων

      9.2 Κλινική άσκηση και βιωματική μάθηση

      9.3 Μέλη των Επιτροπών

10.  ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

1. ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Το πρόγραμμα ‘Συντονισμός’[6] ξεκίνησε το 2000 ως μια πρωτοβουλία που χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή[7], για ν’ αναπτύξει κοινές μαθησιακές εκβάσεις/ ικανότητες κορμού[8] για (προ)πτυχιακά προγράμματα στην Ευρώπη. Σκόπευε να προωθήσει την εναρμόνιση στον τομέα της Ανώτατης Εκπαίδευσης, στηρίζοντας τη Διακήρυξη της Μπολόνιας (Bologna Declaration) και τις κατοπινές εξελίξεις.

Ξεκινώντας το 2004, η Ομάδα Εργασίας Tuning (στην Ιατρική)[9] έχει ως τώρα προκαλέσει και κερδίσει πλατιά συναίνεση σε ένα σύνολο εκβάσεων προς μάθηση (μαθησιακές εκβάσεις, learning outcomes)[10] για τους τίτλους των πρωτοβάθμιων ιατρικών σπουδών[11] στην Ευρώπη. Η εργασία έγινε υπό την αιγίδα του Θεματικού Δικτύου για Ιατρική Εκπαίδευση στην Ευρώπη MEDINE[12], και χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οι εκβάσεις παίρνουν υπόψη την προηγούμενη εργασία για τις προς μάθηση εκβάσεις στην ιατρική. Η παραγωγή τους έγινε μέσα από μια εκτενή επαναληπτική διαδικασία συνεντεύξεων και ανάπτυξης με ειδικούς, και ήταν το θέμα μιας πανευρωπαϊκής δημοσκόπησης δια μέσου του διαδικτύου και της λεπτομερούς ανάλυσης που ακολούθησε. Αυτά έχουν τώρα εγκριθεί από το Θεματικό Δίκτυο MEDINE και επικυρωθεί από μια Ομάδα Ειδικών Κριτών (Expert Panel).

Οι εκβάσεις εκφράζονται ως ένα μοντέλο 2 επιπέδων, με 12 κύριες εκβάσεις ‘Επιπέδου 1’, καθεμιά από τις οποίες αναλύεται παραπέρα σε ένα σύνολο λεπτομερέστερων εκβάσεων ‘Επιπέδου 2’. Ένα επιπλέον σύνολο εκβάσεων έχει επίσης προσδιοριστεί υπό την επικεφαλίδα ‘Ιατρικός Επαγγελματισμός’ (medical professionalism) –πολλές από τις εκβάσεις αυτές είναι κοινές και για αποφοίτους άλλων επιστημονικών κλάδων της Ανώτατης Εκπαίδευσης–. Οι εκβάσεις του Επιπέδου 1 και του ‘Ιατρικού επαγγελματισμού’ είναι κατάλληλες για εφαρμογή τους ως “θέματα προγράμματος σπουδών” (curriculum themes) και για εφαρμογές όπως τα λεπτομερή (προ)σχέδια (blue-printing) αξιολόγησης προγραμμάτων. Οι εκβάσεις του Επιπέδου 2 μπορεί να χρησιμοποιούνται για να καθορίσουν διακριτά αντικείμενα διδασκαλίας, μάθησης και αξιολόγησης.

Οι εκβάσεις είναι διαθέσιμες για χρήση από εκπαιδευτικούς διευθυντές (educational managers) στο σχεδιασμό προγραμμάτων σπουδών, ή ως μέρος της βελτίωσης της ποιότητας ή των διαδικασιών διασφάλισης της ποιότητας. Οι εκβάσεις αυτές θα μπορούσε να αποτελούν τον κορμό των μαθησιακών εκβάσεων (core learning outcomes) ενός προγράμματος βασικών ιατρικών σπουδών, μολονότι η κάθε χώρα, η κάθε ιατρική σχολή, κι ο κάθε φοιτητής ιατρικής αναμένεται να επιτύχουν επιπλέον εκβάσεις μάθησης κομμένες και ραμμένες πάνω στις τοπικές και ατομικές ανάγκες. Αν εφαρμοστούν κατάλληλα και συνδεθούν με αποτελεσματική αξιολόγηση, η προσέγγιση αυτή επιτρέπει σε κάθε σχολή ή χώρα να έχει ένα ξεχωριστό προφίλ και να επικεντρώνεται σε συγκεκριμένα δυνατά σημεία (π.χ. στην έρευνα, στον επαγγελματισμό, στην ασφάλεια του ασθενούς), εξασφαλίζοντας συνάμα ότι όλοι οι απόφοιτοί τους είναι επαρκείς για άσκηση της ιατρικής στην Ευρώπη.

2. ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Η ιατρική εκπαίδευση μέσα στην Ευρωπαϊκή κοινότητα ρυθμίζεται από τις Οδηγίες Κατάρτισης/ Εκπαίδευσης Επαγγελματιών του Συμβουλίου της ΕΕ. Οι τίτλοι βασικών ιατρικών σπουδών (τα πτυχία) και οι τίτλοι μεταπτυχιακής ειδίκευσης (οι ειδικότητες) που αποκτώνται οπουδήποτε μέσα στην Ευρώπη οφείλει (must) να αναγνωρίζονται επίσημα σε όλες τις άλλες Ευρωπαϊκές Χώρες (Οδηγίες 81/1057/EEC 1981 και 2005-36-EC 2007 του Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της ΕΕ).

 

2.1 Η Διακήρυξη της Μπολόνιας

Η αρχή της ‘Ελεύθερης κυκλοφορίας’ των αποφοίτων ισχύει όχι μόνο στην ιατρική, αλλά σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ανώτατη Εκπαίδευση και τη μεταπτυχιακή επαγγελματική κατάρτιση. Αυτό οδήγησε στη Διακήρυξη της Μπολόνιας των Ευρωπαίων Υπουργών Παιδείας (1999) και στην τρέχουσα ‘Διαδικασία της Μπολόνιας’ που επιδιώκει να δημιουργήσει ένα σύστημα εύκολα αναγνώσιμων και εύκολα συγκρινόμενων τίτλων σπουδών και να καθιερώσει μια Ευρωπαϊκή Περιοχή Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Οι γραμμές δράσης της Διαδικασίας της Μπολόνιας περιλαμβάνουν:

1. Ένα σύστημα ανώτατης εκπαίδευσης τριών κύκλων: Πτυχία (bachelors), Μεταπτυχιακά (masters), και Διδακτορικά (doctorate) – που κανονικά εκτείνονται σε δύο ή τρία χρόνια σπουδών το καθένα. Οι “Περιγραφικοί δείκτες του Δουβλίνου” (Dublin Descriptors ) είναι γενικά περιγράμματα του επιπέδου ακαδημαϊκής επίδοσης για κάθε κύκλο (άτυπη ομάδα ‘Κοινή Πρωτοβουλία για Ποιότητα’, Joint Quality Initiative informal group, 2004).

2. Ένα πλαίσιο τίτλων σπουδών που περιγράφει τις τυπικές μαθησιακές εκβάσεις/ ικανότητες για κάθε κύκλο και κάθε επιστημονικό κλάδο.

3. Ένα Ευρωπαϊκό Σύστημα Μεταφοράς Πιστωτικών μονάδων (ECTS: European Credit Transfer System).

4. Το Συμπλήρωμα του Τίτλου σπουδών (Diploma Supplement, μια κοινή φόρμα για τεκμηρίωση των τίτλων σπουδών).13

5. Την ανάπτυξη των ευρωπαϊκών προδιαγραφών διασφάλισης της ποιότητας (European quality assurance standards) στην Ανώτατη Εκπαίδευση.

Η εφαρμογή των αρχών της Μπολόνιας σε ολόκληρη την Ευρώπη ποικίλλει. Μερικές χώρες δηλώνουν την παροχή της Ανώτατης Εκπαίδευσής τους ως “Συμμόρφωση στις αρχές της Μπολόνιας” (Bologna compliant). Σε άλλες, η Διαδικασία της Μπολόνιας δεν έχει ακόμα ασκήσει κάποια σημαντική επίδραση.

2.2 Το πρόγραμμα Tuning

Το να κάνει τους τίτλους επαγγελματικών σπουδών συγκρίσιμους και εύκολα αναγνώσιμους είναι η καρδιά της Διαδικασίας της Μπολόνιας. Μέθοδοι που βασίζονται αποκλειστικά στη διάρκεια των σπουδών υπόκεινται σε πλάνες ή σφάλματα και παρέχουν μικρή πληροφόρηση για το πώς οι απόφοιτοι θα αποδώσουν αύριο στον εργασιακό χώρο. Μια πιο εύρωστη προσέγγιση, αυτή που βασίζεται στην έκβαση, αναπτύχθηκε απ’ το πρόγραμμα ‘Συντονισμός’ (Tuning),[14] ένα πρόγραμμα που εκτείνεται σε όλους τους τομείς της Ανώτατης Εκπαίδευσης προκειμένου να συμφωνηθούν εκβάσεις/ ικανότητες προς μάθηση για όλους τους επιστημονικούς κλάδους της Ανώτατης Εκπαίδευσης στην Ευρώπη. Ξεκινώντας το 2000, το Πρόγραμμα Συντονισμός οδηγείται από τη Julia Gonzalez (Πανεπιστήμιο του Deusto) και τον Robert Wagenaar (Πανεπιστήμιο του Groningen). Πολλοί επιστημονικοί κλάδοι, συμπεριλαμβανομένης της νοσηλευτικής, ανέπτυξαν μαθησιακές εκβάσεις στη διάρκεια των αρχικών φάσεων του Προγράμματος Tuning (Συντονισμός Εκπαιδευτικών Δομών στην Ευρώπη. Τελική Έκθεση, Φάση 2, 2005[15]).

 

3. ΟΡΙΣΜΟΙ – ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ, ΕΚΒΑΣΕΙΣ, ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ

Για τους σκοπούς του Προγράμματος ‘Συντονισμός’ χρησιμοποιούνται οι παρακάτω ορισμοί:

3.1 Αντικειμενικοί στόχοι προς μάθηση (Learning objectives):
Προσδιορίζονται από το διδακτικό προσωπικό. Περιγράφουν τα ιδιαίτερα αντικείμενα προς μάθηση που σχετίζονται με μια ικανότητα ενός προγράμματος σπουδών, όπως μια διάλεξη, ένα φροντιστήριο, μια ενότητα, ή μια σύνδεση/ επισύναψη (πχ σε μια κλινική ή σε ένα εργαστήριο ή σε ένα κέντρο υγείας).[16]

3.2 Εκβάσεις προς μάθηση (Learning outcomes):
Τίθενται επίσης από το διδακτικό προσωπικό, αλλά αναφέρονται σε ολόκληρο το πρόγραμμα σπουδών και σχετίζονται με το σημείο της αποφοίτησης. Προσδιορίζονται συνήθως από μια ιεραρχία επιπέδων, με το κορυφαίο επίπεδο να αποτελείται από τα γενικά (τα ευρέα) πεδία προς μάθηση. Μέσα σε καθένα από αυτά τα πεδία, περιγράφονται επιμέρους εκβάσεις, με αυξανόμενο βαθμό ανάλυσης[17] (Harden RM, 2002).

3.3 Ικανότητες (competences):
Αποκτιούνται από τους φοιτητές, και ανήκουν στους φοιτητές ή τους απόφοιτους παρά στους καθηγητές. Για έναν απόφοιτο που έχει ολοκληρώσει επιτυχώς το πρόγραμμα σπουδών του, οι ικανότητές του πρέπει να είναι τουλάχιστον ισοδύναμες με αυτές που καθορίζονται από τις εκβάσεις προς μάθηση (αν και είναι πολύ πιθανό να έχουν αναπτυχθεί παραπέρα σε κάποιες ιδιαίτερες περιοχές μάθησης). Υπό αυτή την έννοια, όταν αναφερόμαστε στο σημείο της αποφοίτησης, οι (ήδη) καθορισμένες εκβάσεις προς μάθηση μπορούν να θεωρηθούν ισοδύναμες με τις ικανότητες κορμού της βασικής εκπαίδευσης[18], και μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι ίδιοι περιγραφικοί δείκτες. Στο Πρόγραμμα ‘Συντονισμός’ συχνά οι όροι χρησιμοποιούνται εναλλακτικά.

 

4. ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ‘ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ (ΙΑΤΡΙΚΗ)’

4.1 www.tuning-medicine.com

Το Πρόγραμμα ‘Συντονισμός (Ιατρική)’ ξεκίνησε το 2004, υπό την αιγίδα του Θεματικού Δικτύου για Ιατρική Εκπαίδευση στην Ευρώπη MEDINE που συντονίζεται από το Πανεπιστήμιο του Bristol.[19] Στο πρόγραμμα ‘Συντονισμός (Ιατρική)’ ηγείται το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, με μια τοπική οργανωτική επιτροπή[20] και μια Ευρωπαϊκή Ομάδα Εργασίας[21] (Παράρτημα Γ).

 

4.2 Προηγούμενη εργασία

Έχει ήδη γίνει πολλή εργασία προκειμένου να καθοριστούν οι εκβάσεις/ ικανότητες σε επίπεδο προγράμματος σπουδών για την ιατρική εκπαίδευση. Μερικά καλά γνωστά παραδείγματα είναι ‘Ο Γιατρός του Αύριο’ (Βρετανικό Γενικό Ιατρικό Συμβούλιο, 2003),[22] ‘Ο Σκωτσέζος Γιατρός’ (Ομάδα για το Πρόγραμμα Σπουδών των Προέδρων των Ιατρικών Σχολών της Σκωτίας, 2002),[23] ‘Οι Παγκόσμια Ελάχιστες Βασικές Απαιτήσεις’ (Ινστιτούτο για τη Διεθνή Ιατρική Εκπαίδευση, 2005),[24] οι κατευθυντήριες οδηγίες που εκδόθηκαν από την Ένωση των Ιατρικών Κολλεγίων της Αμερικής (1998),[25] και ‘Το Πλαίσιο Ικανοτήτων CANMEDS’ σχεδιασμένο πρωτίστως για μεταπτυχιακή ιατρική κατάρτιση (Frank JR, 2005).[26] Πολλά άλλα εθνικά και σε επίπεδο Ιατρικής Σχολής πλαίσια εκβάσεων έχουν αναπτυχθεί στην Ευρώπη και αλλού.

 

4.3 Διαδικασία και Μέθοδοι

Το Πρόγραμμα Συντονισμός (Ιατρική) χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με βάση το ότι η μεθοδολογία θα ήταν παρόμοια και τα αποτελέσματα συγκρίσιμα με το “μητρικό” Πρόγραμμα ‘Συντονισμός’ (Συντονισμός Εκπαιδευτικών Δομών στην Ευρώπη. Τελική Έκθεση, Φάση 2, 2005[27]).

Περιέλαβε τις παρακάτω διαδικασίες:

1. Ανασκόπηση των υπαρχόντων πλαισίων. Τα υπάρχοντα πλαίσια εκβάσεων/ ικανοτήτων ανασκοπήθηκαν από την οργανωτική ομάδα του Προγράμματος.

2. Ανάπτυξη ενός πλαισίου για συζήτηση. Ένα προκαταρκτικό πλαίσιο μαθησιακών εκβάσεων για το Πρόγραμμα ‘Συντονισμός (Ιατρική)’ δημιουργήθηκε από την ίδια ομάδα.

3. Συναντήσεις Συντονισμού. Σε μια σειρά συναντήσεων εργασίας, τα μέλη της Ευρωπαϊκής Ομάδας Εργασίας του προγράμματος ‘Συντονισμός (Ιατρική)’ αναθεώρησαν διαδοχικά κι επεξεργάστηκαν το προκαταρκτικό ντοκουμέντο υπό το φως της γνώμης των ειδικών και της διαδικτυακής δημοσκόπησης (δείτε παρακάτω). Οι συναντήσεις εργασίας διοργανώθηκαν στη Βουδαπέστη (Απρίλιος 2005), το Άμστερνταμ (Σεπτέμβριος 2005), το Εδιμβούργο (Φεβρουάριος 2006), την Πράγα (Μάιος 2006), τη Γένοβα (Σεπτέμβριος 2006), το Όσλο (Μάιος 2007), και την Αττάλεια της νοτιοδυτικής Τουρκίας (Antalya, Σεπτέμβριος 2007). Επιπρόσθετα, σε πολυάριθμες άλλες συναντήσεις στην Ευρώπη και αλλού, έγιναν παρουσιάσεις του προκαταρκτικού ντοκουμέντου και αποκτήθηκε ανατροφοδότηση.

4. Δημοσκόπηση βασισμένη στο Ίντερνετ. Η μεθοδολογία ‘Συντονισμός’ απαιτεί μια μελέτη απόψεων των ακαδημαϊκών, των αποφοίτων και των εργοδοτών, που τους ζητείται να βαθμολογήσουν τις προς μάθηση εκβάσεις ανάλογα με τη σπουδαιότητά τους για τους απόφοιτους. Πάρθηκε ο μέσος όρος των βαθμών και οι εκβάσεις ταξινομήθηκαν κατά τον μέσο όρο. Αυτές οι ταξινομήσεις παρείχαν πληροφορίες για τη διαμόρφωση του τελικού πλαισίου εκβάσεων από την Ομάδα Εργασίας.
   
   Για το Πρόγραμμα ‘Συντονισμός (Ιατρική)’ δημιουργήθηκε ένα λεπτομερές ερωτηματολόγιο, χρησιμοποιώντας ένα εργαλείο διαδικτυακής δημοσκόπησης στα αγγλικά που μεταφράστηκε και στα γερμανικά και γαλλικά.[28] Η δημοσκόπηση ζήτησε από τους ερωτώμενους να βαθμολογήσουν 115 μαθησιακές εκβάσεις ως ‘ζωτικές’, ‘πολύ σπουδαίες’, ‘αρκετά σπουδαίες’, ή ‘μη σπουδαίες’ για το πτυχίο ιατρικής.
   Το πρώτο τμήμα αποτελούνταν από 12 εκβάσεις Επιπέδου 1 που από κοινού θεωρήθηκε ότι περιλαμβάνουν τις ικανότητες που απαιτούνται από τους αποφοίτους Ιατρικής.
   Το δεύτερο τμήμα περιέλαβε, κάτω από κάθε έκβαση Επιπέδου 1, μια σειρά από εκβάσεις Επιπέδου 2.
   Το τρίτο τμήμα αποτελούνταν από κοινές εκβάσεις για όλα τα πτυχία Ανώτατης Εκπαίδευσης που προηγουμένως είχαν εγκριθεί από το κύριο πρόγραμμα ‘Συντονισμός’. Διαπιστώθηκε ότι αυτές οι γενικές εκβάσεις περιγράφουν πολλές πλευρές του επαγγελματισμού (professionalism), όπως αυτός γίνεται αντιληπτός στις ιατρικές σχολές.
   Από τους ερωτώμενους ζητήθηκε επίσης να βαθμολογήσουν τη σπουδαιότητα 39 γνωστικών πεδίων που σχετίζονται με την ιατρική πρακτική, και 14 πλαισίων πρακτικής άσκησης στα οποία οι φοιτητές θα μπορούσαν ν’ αποκτήσουν βιωματική μάθηση.
   Το ερωτηματολόγιο ήταν ελεύθερα ανοικτό στο διαδίκτυο από το Μάρτιο μέχρι τον Οκτώβριο του 2006. Πάρθηκαν 1302 απαντήσεις με αποκρίσεις από όλα τα Ευρωπαϊκά Κράτη-Μέλη, εκτός από Εσθονία, Λουξεμβούργο και Κύπρο. Οι εκβάσεις ταξινομήθηκαν και έγινε λεπτομερής στατιστική ανάλυση των απαντήσεων, αναζητώντας δέσμες εκβάσεων επηρεασμένων από εθνικές επιρροές και διαφορές μεταξύ κατηγοριών απαντητών. Τα ελεύθερα σχόλια υποβλήθηκαν σε ποιοτική ανάλυση με το λογισμικό εργαλείο NViro7. Όλα τα δεδομένα και οι αναλύσεις αξιολογήθηκαν και ερμηνεύτηκαν σε συναντήσεις εργασίας του προγράμματος ‘Συντονισμός’.

5. Έγκριση από το Θεματικό Δίκτυο MEDINE. Οι ιεραρχημένες εκβάσεις/ ικανότητες, τα αποτελέσματα των στατιστικών αναλύσεων και της ποιοτικής ανάλυσης των ελεύθερων σχολίων, παρουσιάστηκαν στη συνάντηση του Θεματικού Ιατρικού Δικτύου MEDINE στο Όσλο το Μάιο του 2007. Το πλαίσιο εκβάσεων εγκρίθηκε στην Τελική Συνάντηση του MEDINE στην Αττάλεια της Τουρκίας το Σεπτέμβριο του 2007.

6. Επικύρωση από Ομάδα Ειδικών Κριτών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Τα τελικό πλαίσιο εκβάσεων, ως μέρος της ‘Μπροσούρας Συντονισμός’ για την ιατρική,[29] παρουσιάστηκε σε μια Τομεακή Διάσκεψη Επικύρωσης στις Βρυξέλλες τον Ιούνιο του 2007.[30] Μια ομάδα ειδικών κριτών (expert panel), εξωτερικών από την Ομάδα Εργασίας ‘Συντονισμός’, προσκεκλημένων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, επιθεώρησε το πλαίσιο εκβάσεων και συναντήθηκε με τα μέλη της Ομάδας Εργασίας. Η ομάδα των κριτών επιδοκίμασε την προσέγγιση του Προγράμματος και το περιεχόμενο του πλαισίου εκβάσεων.

7. Τελική αναφορά στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η τελική έκθεση και το τελικό πλαίσιο εκβάσεων παρουσιάστηκαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Ιανουάριο του 2008.

 

5. ΟΙ ΕΚΒΑΣΕΙΣ/ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ ΠΡΟΣ ΜΑΘΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΠΤΥΧΙΟ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ, ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ‘ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ’

 

5.1 ΕΠΙΠΕΔΟ 1

Οι απόφοιτοι ιατρικής θα έχουν την ικανότητα να:

1    Εξετάζουν έναν ασθενή

2    Αξιολογούν κλινικά περιστατικά, παραγγέλλουν εργαστηριακές εξετάσεις, κάνουν διαφορικές διαγνώσεις, και διαπραγματεύονται ένα διαχειριστικό πλάνο

3    Παρέχουν άμεση φροντίδα σε επείγοντα περιστατικά, συμπεριλαμβανομένων των Πρώτων Βοηθειών και της ανάνηψης

4    Συνταγογραφούν φάρμακα

5    Εκτελούν πρακτικούς χειρισμούς

6    Επικοινωνούν αποτελεσματικά σε ιατρικό περιβάλλον

7    Εφαρμόζουν τις δεοντολογικές και νομικές αρχές στην ιατρική πρακτική

8    Αξιολογούν τις ψυχολογικές και κοινωνικές πτυχές της αρρώστιας ενός ασθενή

9    Εφαρμόζουν τις αρχές, τις δεξιότητες και τις γνώσεις της αποδεικτικής ιατρικής

10  Χρησιμοποιούν αποτελεσματικά πληροφορίες και πληροφορική τεχνολογία σε ένα ιατρικό πλαίσιο

11  Εφαρμόζουν επιστημονικές αρχές, μεθόδους και γνώσεις στην ιατρική πρακτική και έρευνα

12  Προάγουν την υγεία, καταγίνονται με τα προβλήματα υγείας του πληθυσμού, και εργάζονται αποτελεσματικά σε ένα σύστημα φροντίδας υγείας και πρόνοιας

 

5.2 ΕΠΙΠΕΔΟ 2 (με μαύρα γράμματα οι σχετικές εκβάσεις του Επιπέδου 1)

Οι απόφοιτοι ιατρικής θα έχουν την ικανότητα να:

1     Εξετάζουν έναν ασθενή

1.1    Πάρουν ένα ιστορικό

1.2    Κάνουν σωματική εξέταση

1.3    Κάνουν κλινικές κρίσεις και πάρουν κλινικές αποφάσεις

1.4    Δώσουν εξηγήσεις και συμβουλές

1.5    Προσφέρουν σιγουριά και υποστήριξη

1.6    Εκτιμήσουν την ψυχική κατάσταση του ασθενή

2     Αξιολογούν κλινικά περιστατικά, παραγγέλλουν εργαστηριακές εξετάσεις, κάνουν διαφορικές διαγνώσεις, και διαπραγματεύονται ένα διαχειριστικό πλάνο

2.1    Αναγνωρίσουν και αξιολογήσουν τη σοβαρότητα των κλινικών περιστατικών

2.2    Παραγγείλουν κατάλληλες εργαστηριακές εξετάσεις και ερμηνεύσουν τα αποτελέσματά τους

2.3    Κάνουν διαφορική διάγνωση

2.4    Διαπραγματεύονται με τον ασθενή κι αυτούς που τον φροντίζουν ένα κατάλληλο πλάνο διαχείρισης

2.5    Προσφέρουν φροντίδα στον ετοιμοθάνατο και την οικογένειά του

2.6    Διαχειρίζονται χρόνιες αρρώστιες

3     Παρέχουν άμεση φροντίδα σε επείγοντα περιστατικά, συμπεριλαμβανομένων των Πρώτων Βοηθειών και της ανάνηψης

3.1    Αναγνωρίζουν και αξιολογούν οξέα & επείγοντα ιατρικά προβλήματα

3.2    Αντιμετωπίζουν οξέα & επείγοντα ιατρικά προβλήματα

3.3    Προσφέρουν βασικές Πρώτες Βοήθειες

3.4    Προσφέρουν βασική υποστήριξη της ζωής (basic life support) και καρδιοαναπνευστική ανάνηψη σύμφωνα με τις τρέχουσες Ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες

3.5    Προσφέρουν προχωρημένη υποστήριξη της ζωής (advanced life support) σύμφωνα με τις τρέχουσες Ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες

3.6    Προσφέρουν φροντίδα σε τραυματία (trauma care) σύμφωνα με τις τρέχουσες Ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες

4     Συνταγογραφούν φάρμακα

4.1    Συνταγογραφούν καθαρά και σωστά

4.2    Ταιριάζουν κατάλληλα φάρμακα και άλλες κατάλληλες θεραπείες στο κλινικό πλαίσιο

4.3    Επανεξετάζουν την καταλληλότητα της φαρμακευτικής αγωγής και των άλλων θεραπειών και αποτιμούν τα ενδεχόμενα οφέλη και κινδύνους

4.4    Αντιμετωπίζουν τον πόνο και την ενόχληση

5     Εκτελούν πρακτικούς χειρισμούς

5.1    Μετρούν την πίεση του αίματος

5.2    Φλεβοκεντούν / Παίρνουν φλεβικό αίμα

5.3    Περνούν βλεφοκαθετήρα

5.4    Χορηγούν ενδοφλέβια θεραπεία και χρησιμοποιούν συσκευές έγχυσης

5.5    Κάνουν υποδόριες και ενδομυϊκές ενέσεις

5.6    Χορηγούν οξυγόνο

5.7    Μετακινούν και σηκώνουν ασθενείς

5.8    Ράβουν ένα θλαστικό τραύμα

5.9    Κάνουν μετάγγιση αίματος

5.10  Βάζουν καθετήρα στην ουροδόχο κύστη

5.11  Κάνουν γενική ανάλυση ούρων

5.12  Παίρνουν ηλεκτροκαρδιογράφημα

5.13  Κάνουν τις βασικές δοκιμασίες της αναπνευστικής λειτουργίας

6     Επικοινωνούν αποτελεσματικά σε ιατρικό περιβάλλον

6.1    Επικοινωνούν με τους ασθενείς

6.2    Επικοινωνούν με τους συνεργάτες

6.3    Ανακοινώνουν κακά/ άσχημα νέα (breaking bad news)

6.4    Επικοινωνούν με τους συγγενείς των ασθενών

6.5    Επικοινωνούν με ανάπηρους ανθρώπους

6.6    Παίρνουν μια πληροφορημένη συγκατάθεση

6.7    Επικοινωνούν γραπτά (και κρατούν ιατρικά αρχεία)

6.8    Επικοινωνούν καθώς τα βγάζουν πέρα με θυμωμένους

6.9    Επικοινωνούν τηλεφωνικά

6.10  Επικοινωνούν μ' εκείνους που χρειάζονται διερμηνέα

7     Εφαρμόζουν τις δεοντολογικές και νομικές αρχές στην ιατρική πρακτική

7.1    Κρατούν/ τηρούν εμπιστευτικότητα (ιατρικό απόρρητο)

7.2    Εφαρμόζουν τις αρχές Ηθικής και Δεοντολογίας στην κλινική φροντίδα

7.3    Παίρνουν και καταχωρούν πληροφορημένη συγκατάθεση

7.4    Πιστοποιούν το θάνατο

7.5    Ξέρουν πότε να ζητήσουν νεκροψία/ αυτοψία

7.6    Εφαρμόζουν την εθνική και Ευρωπαϊκή νομοθεσία στην κλινική φροντίδα

8     Αξιολογούν τις ψυχολογικές και κοινωνικές πτυχές της αρρώστιας ενός ασθενή

8.1    Αξιολογούν τους ψυχολογικούς παράγοντες στην εκδήλωση των ασθενειών και στις συνέπειές τους

8.2    Αξιολογούν τους κοινωνικούς παράγοντες στην εκδήλωση των ασθενειών και στις συνέπειές τους

8.3    Ανιχνεύουν το στρες που σχετίζεται με τις αρρώστιες

8.4    Ανιχνεύουν την κατάχρηση αλκοόλ και ουσιών, την εξάρτηση

9     Εφαρμόζουν τις αρχές, τις δεξιότητες και τις γνώσεις της αποδεικτικής ιατρικής

9.1    Εφαρμόζουν τεκμηρίωση/ τεκμήρια/ αποδείξεις στην ιατρική πρακτική

9.2    Καθορίζουν και φέρουν σε πέρας μια κατάλληλη βιβλιογραφική αναζήτηση

9.3    Αξιολογούν κριτικά τη δημοσιευμένη ιατρική βιβλιογραφία

10   Χρησιμοποιούν αποτελεσματικά πληροφορίες και πληροφορική τεχνολογία σε ιατρικό περιβάλλον

10.1  Κρατούν ακριβή και πλήρη ιατρικά/ κλινικά αρχεία

10.2  Χρησιμοποιούν ηλεκτρονικούς υπολογιστές

10.3  Αποκτούν πρόσβαση σε πηγές πληροφοριών

10.4  Αποθηκεύουν και ανακτούν πληροφορίες

11   Εφαρμόζουν επιστημονικές αρχές, μεθόδους και γνώσεις στην ιατρική πρακτική και έρευνα

Χωρίς προσδιορισμό εκβάσεων επιπέδου 2

12   Προάγουν την υγεία, καταγίνονται με τα προβλήματα υγείας του πληθυσμού, και εργάζονται αποτελεσματικά σε ένα σύστημα υγείας

12.1  Παρέχουν φροντίδα στον ασθενή που ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο βλάβης του

12.2  Εφαρμόζουν μέτρα αποτροπής της εξάπλωσης επιδημιών

12.3  Αναγνωρίζουν τις δικές τους ανάγκες υγείας και διασφαλίζουν ότι τα δικά τους προβλήματα υγείας δεν παρεμβαίνουν στις επαγγελματικές τους υποχρεώσεις

12.4  Συμμορφώνονται με τους επαγγελματικούς κανονισμούς και με την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος

12.5  Δέχονται και παρέχουν επαγγελματική αξιολόγηση

12.6  Κάνουν πληροφορημένη επιλογή σταδιοδρομίας

12.7  Παίρνουν μέρος σε δραστηριότητες προαγωγής της υγείας σε ατομικό και πληθυσμιακό επίπεδο

 

5.3 ΕΚΒΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΑΤΡΙΚΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΣΜΟ

 

13   Επαγγελματικά χαρακτηριστικά

13.1  Ακεραιότητα χαρακτήρα, ειλικρίνεια, ηθική & δεοντολογική δέσμευση

13.2  Δέσμευση για διατήρηση ορθής πρακτικής, ανησυχία για ποιότητα

13.3  Κριτική και αυτοκριτική ικανότητα, αναστοχαστική πρακτική (reflective practice)

13.4  Ικανότητα να μπαίνουν στη θέση του άλλου

13.5  Δημιουργικότητα

13.6  Πρωτοβουλία, θέληση να πετύχουν

13.7  Διαπροσωπικές δεξιότητες

14   Επαγγελματική εργασία

14.1  Ικανότητα ν’ αναγνωρίζουν τα όριά τους και ν’ αναζητούν βοήθεια

14.2  Ικανότητα να τα βγάζουν πέρα με την αβεβαιότητα και να προσαρμόζονται σε νέες καταστάσεις

14.3  Ικανότητα να ηγούνται άλλων (ηγετικές ικανότητες)

14.4  Ικανότητα να εργάζονται αυτόνομα όταν χρειάζεται

14.5  Ικανότητα να λύνουν προβλήματα

14.6  Ικανότητα να παίρνουν αποφάσεις

14.7  Ικανότητα να εργάζονται σε μια ομάδα πολλών ειδικοτήτων ή/και επαγγελμάτων

14.8  Ικανότητα να επικοινωνούν με ειδικούς άλλων ειδικοτήτων

14.9  Ικανότητα για οργάνωση και σχεδιασμό (συμπεριλαμβανομένης της διαχείρισης του χρόνου)

15   Ο γιατρός ως ειδικός

15.1  Ικανότητα ανάλυσης και σύνθεσης

15.2  Ικανότητα να μαθαίνουν (συμπεριλαμβανομένης της διά βίου αυτοκατευθυνόμενης μάθησης)

15.3  Ικανότητα εφαρμογής των γνώσεων στην πράξη

15.4  Ικανότητα να διδάσκουν άλλους

15.5  Ερευνητική επιδεξιότητα

16   Ο σφαιρικός γιατρός (the global doctor)

16.1  Εκτίμηση της διαφορετικότητας και της πολυπολιτισμικότητας

16.2  Κατανόηση του πολιτισμού και των εθίμων των άλλων χωρών

16.3  Ικανότητα να εργάζονται σε ένα διεθνές περιβάλλον

16.4  Γνώση μιας δεύτερης γλώσσας

16.5  Γενικές γνώσεις πέρα από την ιατρική

6. ΣΧΟΛΙΟ

 

Κατά τη διάρκεια των συναντήσεων εργασίας του προγράμματος ‘Συντονισμός’, οι εκβάσεις συζητήθηκαν εκτενώς και αντιπαρατέθηκαν, και επίσης ενημερώθηκαν από τα πρόσφατα ευρήματα της δημοσκόπησης. Αυτή η διαδικασία συζήτησης και συμφωνίας ήταν στην καρδιά του Προγράμματος ‘Συντονισμός (Ιατρική)’. Για παράδειγμα, η «Ικανότητα να παρέχουν αποδείξεις σε ένα δικαστήριο» βαθμολογήθηκε πολύ χαμηλά από τους απαντητές ως έκβαση κορμού και έτσι απαλείφθηκε από τις εκβάσεις Επιπέδου 2. Από την άλλη, η «Ικανότητα να παρέχουν φροντίδα στον ετοιμοθάνατο και την οικογένειά του» και η «Ικανότητα να διαχειρίζονται χρόνιες ασθένειες», που πήγασαν από την ανάλυση των απαντήσεων ελεύθερου κειμένου, προστέθηκαν.

Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στην έρευνα και στην ερευνητική επιδεξιότητα. Το αρχικό σχέδιο περιλάμβανε τις εξής εκβάσεις Επιπέδου 2:

·      Ικανότητα να σχεδιάζουν ερευνητικά πειράματα

·      Ικανότητα να διεξάγουν πρακτικές εργαστηριακές ερευνητικές διαδικασίες

·      Ικανότητα να αναλύουν και να διαδίδουν πειραματικά αποτελέσματα

Αυτές βαθμολογήθηκαν πολύ χαμηλά από τους απαντητές ως προς τη σπουδαιότητά τους για όλους τους αποφοίτους ως ουσιώδεις εκβάσεις κορμού για το βασικό πτυχίο ιατρικής. Αυτό έδωσε τροφή για ζωηρές αντιπαραθέσεις στις συναντήσεις εργασίας και στο δίκτυο MEDINE. Το συμπέρασμα ήταν ότι κάτω από την έκβαση Επιπέδου 1 «Ικανότητα να εφαρμόζουν τις επιστημονικές αρχές, τις μεθόδους και την γνώση στην ιατρική πρακτική και έρευνα», δε θα έπρεπε να συμπεριληφθούν αναλυτικότερες εκβάσεις Επιπέδου 2 (βλέπε 5.1.11 και 5.2.11). Παρόμοια, η «Ερευνητική επιδεξιότητα» (επιδεξιότητες έρευνας), χωρίς περαιτέρω εξειδίκευση, περιλαμβάνεται ως έκβαση στον Ιατρικό Επαγγελματισμό (βλέπε 5.15.5). Αυτά αφήνουν το θέμα ανοιχτό στις καθέκαστα χώρες, σχολές, και φοιτητές να αποφασίσουν πώς θα ιεραρχήσουν πρακτικές ερευνητικές εμπειρίες που να συμβαδίζουν με τη φυσιογνωμία τους, την εκπαιδευτική τους φιλοσοφία, ή τον προσανατολισμό τους σταδιοδρομίας.

Το τελικό αποτέλεσμα του Προγράμματος ‘Συντονισμός (Ιατρική)’ είναι ένα σύνολο εκβάσεων και ικανοτήτων που βασίζεται στην προγενέστερη βιβλιογραφία πάνω στις μαθησιακές εκβάσεις στην ιατρική, γεννήθηκε μέσα από μια επαναληπτική διαδικασία ανασκόπησης και ραφιναρίσματος από ειδικούς, υπήρξε το αντικείμενο μιας δημοσκόπησης σε ολόκληρη την Ευρώπη μέσω του διαδικτύου και της επακόλουθης ανάλυσης, και εγκρίθηκε από το Δίκτυο MEDINE και μια Ομάδα Ειδικών Κριτών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

 

7. ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΣΙΑΚΩΝ ΕΚΒΑΣΕΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
‘ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ (ΙΑΤΡΙΚΗ)’

7.1 Ανάπτυξη Προγράμματος Σπουδών

Το πρόγραμμα ‘Συντονισμός’ δεν είναι μια προσπάθεια να επιτύχουμε άκαμπτη ομοιομορφία των προγραμμάτων σπουδών – στην πραγματικότητα, ένα πλεονέκτημα μιας προσέγγισης με βάση τις εκβάσεις είναι ότι μπορεί να διαφυλαχτεί η διαφορετικότητα στην εκπαιδευτική διαδικασία και στη δομή του προγράμματος σπουδών. Οι μεμονωμένες σχολές μπορούν επίσης να επιλέξουν επιπρόσθετες μαθησιακές εκβάσεις με σκοπό να αναπτύξουν ή να διατηρήσουν ένα ξεχωριστό εκπαιδευτικό προφίλ – για παράδειγμα, μια ειδική έμφαση σε εμπειρίες και δεξιότητες που έχουν σχέση με την έρευνα, χωρίς να θέτουν σε κίνδυνο τη ουσιαστική επάρκεια των αποφοίτων τους και την ικανότητά τους να φροντίζουν τους ασθενείς.

Η δομή του πλαισίου εκβάσεων έχει επιλεγεί ώστε να είναι χρήσιμη σε κείνους που ασχολούνται με το σχεδιασμό νέων προγραμμάτων σπουδών ιατρικής. Οι εκβάσεις Επιπέδου 1 περιγράφουν τομείς διδασκαλίας, μάθησης και αξιολόγησης που προσφέρονται να γίνουν «θέματα του προγράμματος σπουδών» (curriculum themes), με καθορισμένη ακαδημαϊκή ηγεσία και αφιερωμένους πόρους. Οι εκβάσεις Επιπέδου 2 μπορούν να βοηθήσουν στον καθορισμό του περιεχομένου αυτών των θεμάτων για διδασκαλία, μάθηση, και αξιολόγηση. Οι εκβάσεις Επαγγελματισμού ενδιαφέρουν όταν καταπιανόμαστε με την προσωπική και επαγγελματική ανάπτυξη των φοιτητών ιατρικής και την ικανότητά τους να ασκούν ιατρική στην πράξη. Σε μελλοντική εργασία μας, σκοπεύομε να τεκμηριώσομε την καλύτερη πρακτική στην εκμάθηση, τη διδασκαλία, και την αξιολόγηση αυτών των εκβάσεων. Στο μεταξύ χρήσιμες πληροφορίες πάνω στην αξιολόγηση με βάση την έκβαση (outcome-based assessment), μπορούν να αντληθούν από την ιστοσελίδα ‘Ο Σκοτσέζος Γιατρός’ (http://www.scottishdoctor.org).

7.2 Συνεργατική εργασία

Προηγούμενα πλαίσια εκβάσεων, όπως ‘Ο Σκοτσέζος Γιατρός’ (Ιατρική Ομάδα Προγραμμάτων Σπουδών των Κοσμητόρων της Σκωτίας, 2002), αποδείχτηκαν χρήσιμα και διεγερτικά για συνεργατική εργασία μεταξύ εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, για παράδειγμα στη χρήση και ανταλλαγή ερωτήσεων αξιολόγησης. Παρόμοιες συνεργασίες θα είναι εφικτές χρησιμοποιώντας τις εκβάσεις του προγράμματος ‘Συντονισμός (Ιατρική)’.

7.3 Κινητικότητα

Φαίνεται πιθανό ότι σχολές που μοιράζονται ένα κοινό σύνολο μαθησιακών εκβάσεων των αποφοίτων τους θα βρουν απλούστερη την ανταλλαγή φοιτητών και προσωπικού, ειδικά στα τελευταία στάδια του προγράμματος σπουδών. Παρόμοια, η διαβεβαίωση ότι οι πτυχιούχοι έχουν επιτύχει τις απαραίτητες μαθησιακές εκβάσεις είναι πιθανό ότι θα διευκολύνει την κινητικότητα των γιατρών στην Ευρώπη και θα παράσχει διασφάλιση στους εργοδότες και στους ασθενείς.

7.4 Ανάπτυξη και διασφάλιση της ποιότητας

Η θεώρηση των εκβάσεων κατά την αποφοίτηση μιας ιατρικής σχολής σε σχέση με ένα συμφωνημένο πλαίσιο θα έπρεπε να είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι της διασφάλισης της ποιότητας, σε ίση μοίρα (sitting alongside) με την αποτίμηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας και υποδομής. Πρόσφατα αναπτυγμένες μεθοδολογίες επιτρέπουν τη συστηματική χαρτογράφηση ενός πλαισίου εκβάσεων έναντι ενός άλλου, έτσι που οι μαθησιακές εκβάσεις μιας σχολής θα μπορούσε απλά να διασταυρώνονται με το Ευρωπαϊκό πλαίσιο εκβάσεων (Ellaway R et al, 2007). Αν και είναι πιθανό ότι τα εθνικά συστήματα διασφάλισης της ποιότητας και πιστοποίησης θα συνεχίσουν να δεσπόζουν στην Ευρώπη, οι εκβάσεις του προγράμματος ‘Συντονισμός’ μπορούν να υποστηρίξουν μια αναπτυσσόμενη ευρωπαϊκή διάσταση στην ιατρική εκπαίδευση ως τμήμα μιας διαδικασίας εναρμόνισης.

8. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1.          EU (1981) Council Directive 81/1057/EEC of 14 December 1981 concerning the mutual recognition of diplomas, certificates and other evidence of the formal qualifications of doctors, nurses responsible for general care, dental practitioners and veterinary surgeons respectively, with regard to acquired rights. Online: http://europa.eu.int/eur-lex/en/lif/reg/en_register_1630.html

2.          EU (2007) European Parliament and Council Directive 2005/36/EC of 2007 on the recognition of professional qualifications. Online: http://europa.eu/scadplus/leg/en/cha/c11065.htm

3.          European Ministers of Education (1999) Joint declaration of the European Ministers of Education convened in Bologna on the 19th of June 1999 [The Bologna Declaration]. Joint Declaration of the European Ministers of Education. Online: http://ec.europa.eu/education/policies/educ/bologna/bologna_en.html

4.          Joint Quality Initiative informal group (2004) Shared ‘Dublin’ descriptors for Short Cycle, First Cycle, Second Cycle & Third Cycle Awards. http://www.jointquality.nl/

5.          Tuning Project website: http://tuning.unideusto.org/tuningeu

6.          Tuning Educational Structures in Europe. Universities Contribution to the Bologna Process. Final Report Pilot Project Phase 2. Published Universidad de Duesto and University of Groningen, 2005.

7.          Harden RM. Developments in outcome-based education. Medical Teacher 2002; 24: 117-120.

8.          MEDINE Thematic Network website: http://www.bristol.ac.uk/medine

9.          GMC (2003). Tomorrow’s doctors: recommendations on undergraduate medical education. General Medical Council, London. Online: http://www.gmc-uk.org/education/undergraduate/tomdoc.pdf

10.      Scottish Deans Medical Curriculum Group, 2002. “The Scottish Doctor”. Website and documents: http://www.scottishdoctor.org

11.      Stern DT, Ben-David MF, de Champlain A, Hodges B, Wojtczak AJ, Schwarz MR. Ensuring global standards for medical graduates: a pilot study of international standard-setting. Medical Teacher 2005; 27: 207–213. Online: http://www.iime.org/gmer.htm

12.      Association of American Medical Colleges (1998) Learning objectives for medical student education: Guidelines for medical schools. Online: http://www.aamc.org/meded/msop

13.      Frank, JR., Ed. The CanMEDS 2005 physician competency framework. Better standards. Better physicians. Better care. 2005. Ottawa: The Royal College of Physicians and Surgeons of Canada. Online: http://rcpsc.medical.org/canmeds/index.php

14.      Ellaway R, Evans P, McKillop J, Cameron HS, Morrison J, McKenzie H, Mires G, Pippard M, Simpson J, Cumming AD, Harden R, Guild S. Cross-referencing the Scottish Doctor and Tomorrow’s Doctors outcome frameworks. Medical Teacher 2007;29:636-641.

9. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ

9.1 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α: ΕΚΒΑΣΕΙΣ ΓΝΩΣΕΩΝ

 

Αν και αυτό δεν ήταν τυπικά μέρος της μεθοδολογίας του προγράμματος ‘Συντονισμός’, η διαδικτυακή έρευνα ερωτηματολογίου επιδίωξε και την καταγραφή απόψεων για το ποια θεωρούνται σπουδαία πεδία γνώσεων για τους πτυχιούχους ιατρικής. Τα ιεραρχημένα αποτελέσματα φαίνονται παρακάτω. Γενικά, τα υψηλότερα σκορ και ιεράρχηση αφορούσαν τη γνώση παραδοσιακών επιστημονικών κλάδων που υποστηρίζουν την ιατρική πρακτική, όπως η φυσιολογία, η ανατομία, η βιοχημεία και η ανοσολογία, μαζί με κλινικές επιστήμες όπως η παθολογική ανατομική, η μικροβιολογία και η κλινική φαρμακολογία. Η χαμηλότερη ιεράρχηση αφορούσε τη γνώση των “διάφορων τύπων συμπληρωματικής/ εναλλακτικής ιατρικής και των χρήσεών τους στη φροντίδα των ασθενών”.

 

Οι απόφοιτοι (προ)πτυχιακών ιατρικών προγραμμάτων στην Ευρώπη πρέπει να είναι σε θέση να καταδείξουν γνώση των:

1           'Βασικές Επιστήμες'

1.1          Φυσιολογική λειτουργία (φυσιολογία)

1.2          Φυσιολογική δομή (ανατομία)

1.3          Φυσιολογικός σωματικός μεταβολισμός και ορμονική λειτουργία (βιοχημεία)

1.4          Φυσιολογική ανοσολογική λειτουργία (ανοσολογία)

1.5          Φυσιολογική κυτταρική βιολογία

1.6          Φυσιολογική μοριακή βιολογία

1.7          Φυσιολογική ανάπτυξη του ανθρώπου (εμβρυολογία)

 

2           'Συμπεριφορικές και Κοινωνικές Επιστήμες'

2.1          Ψυχολογία

2.2          Ανθρώπινη ανάπτυξη (παιδί/ έφηβος/ ενήλικος)

2.3          Κοινωνιολογία

 

3           'Κλινικές Επιστήμες'

3.1          Μη φυσιολογική δομή και μηχανισμοί των νοσημάτων (παθολογική ανατομική)

3.2          Λοιμώξεις (μικροβιολογία)

3.3          Ανοσία και ανοσολογικά νοσήματα

3.4          Γενετική και κληρονομικά νοσήματα

 

4           'Φάρμακα και συνταγογράφηση'

4.1          Χρήση αντιβιοτικών και αντίσταση στ’ αντιβιοτικά

4.2          Αρχές συνταγογράφησης

4.3          Παρενέργειες φαρμάκων

4.4          Αλληλεπιδράσεις φαρμάκων

4.5          Χρήση της μετάγγισης αίματος και των παραγώγων αίματος

4.6          Δράση των φαρμάκων και φαρμακοκινητική

4.7          Ατομικά φάρμακα (individual drugs)

4.8          Διάφοροι τύποι συμπληρωματικών/ εναλλακτικών φαρμάκων και χρήση τους στη φροντίδα των ασθενών

 

5           'Δημόσια Υγιεινή'

5.1          Πρόληψη νοσημάτων

5.2          Τρόπος ζωής, δίαιτα και διατροφή

5.3          Προαγωγή υγείας

5.4          Διαλογή και επιτήρηση νοσημάτων

5.5          Ανικανότητα

5.6          Θέματα σχετικά με το φύλο που σχετίζονται με τη φροντίδα υγείας

5.7          Επιδημιολογία

5.8          Πολιτισμικές και εθνικές επιρροές στη φροντίδα υγείας

5.9          Κατανομή των πόρων και οικονομικά της υγείας

5.10      Παγκόσμια υγεία και ανισότητες

 

6           'Δεοντολογικές και νομικές αρχές στην άσκηση της ιατρικής'

6.1          Δικαιώματα των ασθενών

6.2          Δικαιώματα των ανίκανων

6.3          Υπευθυνότητες απέναντι σε συναδέλφους

 

7           'Ο ρόλος του γιατρού στο σύστημα φροντίδας υγείας'

7.1          Νόμοι σχετικοί με την ιατρική

7.2          Συστήματα ρύθμισης του επαγγέλματος

7.3          Αρχές κλινικού ελέγχου (clinical audit)

7.4          Συστήματα παροχής φροντίδας υγείας

9.2 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β: ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΒΙΩΜΑΤΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ

Αν και αυτό δεν ήταν τυπικά μέρος της μεθοδολογίας του προγράμματος ‘Συντονισμός’, η διαδικτυακή έρευνα ερωτηματολογίου επιδίωξε και την καταγραφή απόψεων για το ποια πεδία κλινικής εξάσκησης θεωρείται σπουδαίο να περιληφθούν στα προπτυχιακά προγράμματα κορμού των ιατρικών σχολών. Τα ιεραρχημένα αποτελέσματα φαίνονται παρακάτω. Γενικά, ψηλά ιεραρχήθηκαν περιβάλλοντα που σχετίζονταν με οξεία ιατρική και χειρουργική φροντίδα, με την κοινοτική και πρωτοβάθμια φροντίδα να ιεραρχείται επίσης ψηλά. Η χαμηλότερη ιεράρχηση αφορούσε περιοχές εξειδικευμένης χειρουργικής και παθολογικής φροντίδας.

 

Οι απόφοιτοι ιατρικής θα πρέπει να έχουν βιώσει την κλινική εργασία στις εξής περιοχές:

1            Φροντίδα οξέως πασχόντων σε μονάδες Τραύματος/ Ατυχημάτων και Επειγόντων περιστατικών

2            Φροντίδα γενικών παθολογικών ασθενών σε μονάδες εισαγωγής παθολογικών ασθενών

3            Φροντίδα γενικών χειρουργικών ασθενών σε μονάδες εισαγωγής χειρουργικών ασθενών

4            Φροντίδα σε μονάδες κοινοτικής/ οικογενειακής ιατρικής και πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας

5            Φροντίδα ηλικιωμένων

6            Φροντίδα άρρωστων παιδιών

7            Φροντίδα ετοιμοθάνατων, παρηγορητική φροντίδα

8            Φροντίδα ψυχικά πασχόντων

9            Φροντίδα μαιευτική και γυναικολογική

10       Φροντίδα ασθενών σε κρίσιμη κατάσταση σε μονάδες εντατικής θεραπείας

11       Φροντίδα ασθενών με εξειδικευμένα ιατρικά προβλήματα (πχ αιματολογία, νεφρολογία κτλ)

12       Φροντίδα αναισθησίας

13       Φροντίδα ασθενών σε κέντρα αποκατάστασης

14       Φροντίδα ασθενών με εξειδικευμένα χειρουργικά προβλήματα (πχ καρδιοχειρουργική, ουρολογία κτλ)

9.3 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ: ΜΕΛΗ ΤΩΝ ΕΠΙΤΡΟΠΩΝ

Μέλη της Οργανωτικής Επιτροπής του Προγράμματος ‘Συντονισμός (Ιατρική)’, 2004-07

Allan Cumming (Chair)	Gaynor Lloyd-Jones (2004-5)	Michael Ross (2005-7)
Henry Walton	Helen Cameron	Phillip Evans
Harry Campbell	Kenneth Boyd

Μέλη της Ευρωπαϊκής Ομάδας Εργασίας του Προγράμματος ‘Συντονισμός (Ιατρική)’, 2004-07

Allan Cumming (Task Force leader)	Gaynor Lloyd-Jones (Coordinator, 2004-5)	Michael Ross (Coordinator, 2005-7)
Helen Cameron	Henry Walton	Phillip Evans
Harry Campbell	Kenneth Boyd	Claudia Kiessling
Chris van Schravendijk	Jose Carreras	Colette Creusy
Ben Griffith	Angelija Valenciute	Pirjo Lindstrom-Seppa
Paul de Roos	Aileen Patterson	Jadwiga Mirecka
Martin Lischka	Lukas Plank	Jorgen Nordenstrom
Paola Arslan	Sabri Kemahli	Karel van Liempt
Hilde Groenen	Melih Elcin	Suzanne Hardy
Marta Ferrer	Maria-Trinidad Herrero	Lars Kayser
Robert Snipes	M Lauwerens	Virpi Parkkila
Swetlana Philipp	Maria Grazia Manzo	Manuel Joao Costa
Frederic Manresa	Giovanni Ricevuti	Peter Galajda
Gregory Hautois	Griet Peeraer	Yavuz Coskun
Hans Sjöström	Samo Ribaric	Manuel Vijande
Husseyn can Ikizler	Ireneusz Krasnodebski	Sari Ponzer
Vitalijs Zirdzins	Jean Michel Boiron	Virfi Tauru
Kathleen Merten	Joseph Cacciottolo	Jurate Sipylaite
Judit Lak	Yavuz Coskun

10. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

Η Οργανωτική Επιτροπή του Προγράμματος ‘Συντονισμός (Ιατρική)’ επιθυμεί να ευχαριστήσει θερμά:

·         the support of the European Commission for the MEDINE Thematic Network, 2004-2007 and for the work of the Tuning Task Force.

·         financial support from the Oppenheim Foundation to initiate the work of the steering group on European learning outcomes.

·         financial support for dissemination activities from the Binks Trust

·         Julia González (University of Deusto), Robert Wagenaar (University of Groningen), and staff of the main Tuning Project for support, advice and direction.

·         Margaret McDougall (University of Edinburgh) for conducting the statistical analysis of survey responses.

·         Claudia Keissling, Holger Unger, Katherina Kastrissianakis and Jose Carreras for help with translation.

·         Jose Carreras for acting as liaison with Tuning Latina America (medicine), and Collette Creusy for acting as liaison with the EUROPET Network in paediatrics.

·         The Association for Medical Education in Europe (particularly Madalena Patricio, Ronald Harden, Patricia Lilley) for support and help with dissemination of information.

·         the Coordinating Office, Executive Board and Members of the MEDINE Thematic Network for supporting the work of the Tuning Project (medicine).

·         the Task Force members and national contacts for supporting the workshops, web-based opinion survey, and other work of the Task Force.

·         Members of the European Commission Validation Panel for Tuning (Medicine), Brussels, June 2007

·         all who responded to the web-based opinion survey

·         administrative support from Fiona Willox

·         the particular support, encouragement and advice of Professor Henry Walton (University of Edinburgh).